بازنمایی هویت ملی در جاذبه های گردشگری تاریخی شهر اصفهان

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده علوم اجتماعی، عضو هیئت علمی، دانشگاه پیام نور

2 دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان

3 استادیار دانشگاه ازاداسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)

چکیده

مسئله‌ی اصلی پژوهش این است که کدام مؤلفه‌های هویتِ ملی در این جاذبه های گردشگری بازنمایی شده‌اند و این بازنمایی به چه صورتی اتفاق افتاده است. روش پژوهش از نوع تحلیل نشانه‌شناسی و به‌طور خاص تحلیل اسطوره‌ای رولان بارت است. نمونه‌های مورد بررسی شامل 6 نماد و نشانه‌ی شهری در اصفهان است که به صورت هدفمند انتخاب شده‌اند. یافته‌های پژوهش بیانگر این است که برخی مؤلفه‌های هویتِ ملی در این نشانه‌ها بازنمایی شده و به نمایش درآمده‌اند. مسئله‌ی بنیادی که در این زمینه وجود دارد، نقش مذهب و دین وارتباط آن با ایرانی‌بودن است. عموما مؤلفه‌های دینی و ملی در نشانه‌ها و نمادهای مورد بررسی در کنار هم به کار رفته‌اند و جدایی اندکی بین آن‌ها وجود دارد. بیشتر آثار موردبررسی مرتبط به دوران صفویه و بعد از آن هستند و آنچه در این نشانه‌ها بیشتر نمایان است و بازنمایی می‌شود، تلاش برای بازنماییِ مؤلفه‌های هویتی تشیع به عنوان دین رسمی از دوران صفویه به بعد است. اما مسئله‌ی بنیادی‌تر این است که این فرم از بازنمایی، تنها به مؤلفه‌های مذهبی تشیع محدود نشده است و در بیشتر مواقع، شاهد تلفیقی از ایرانیت و تشیع هستیم.

کلیدواژه‌ها


استیرلن، هانری، (1377)، اصفهان؛ تصویری از بهشت، ترجمه جمشید ارجمند، تهران: تندیس نقره­ای.
آلن، گراهام، (1385)، رولان بارت، ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
بارت، رولان، (1390)، نشانه شناسی و فضای شهری، ترجمه عظیمه ستاری، مجله سوره، شماره سوم، پیاپی 51 – 50: 203 – 199.
بلایت، ویلفرد، (1384)، اصفهان؛ مروارید ایران، ترجمه محمدعلی موسوی فریدنی، تهران: نشر خاک.
تاجیک، محمدرضا، (1383)، غیریت و هویت در میان ایرانیان، تهران: فرهنگ گفتمان.
تناولی، پرویز(1388)، سنگ قبر، تهران: بنگاه.
جنابندی، میرزابیگ حسن بن حسین، (1378)، روضه­الصوفیه، به کوشش غلامرضا مجد طباطبایی، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
چاندلر، دانیل، (1387)، مبانی نشانه‌شناسی، ترجمه فرزان سجودی، تهران: نشر سوره مهر.
رهیاب، حسین، (1381)، ماهیت، موانع و امکانات و نوسازی هویت ایرانی خودکاوی ملی در عصر جهانی شدن، تهران: نشر: قصیده سرا.
زنده­دل، حسن، (1378)، مجموعه راهنمای جامع ایرانگردی استان اصفهان، تهران: نشر ایرانگردان.
سایکس، سرپرسی، (1357)، تاریخ ایران، ترجمه فخرداعی گیلانی، تهران: دنیای کتاب.
شاردن، ژان، (1372)، سفرنامه شاردرن، ترجمه اقبال یغمایی، تهران: توس.
شاملو، ولی قلی­بیگ، (1371)، قصص الخاقانی؛ تاریخ مختصر صفویه، تصحیح سید حسن سادات ناصری، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شجری قاسم خیلی، رضا و احمد فضلی نژاد(1393)، ارزیابی آثار ملی در تقویت هویت ملی، فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره3، شماره 9: 74-87.
قادی، عباس و خلیلی کاشانی، مرتضی، (1390)، تأثیر اینترنت بر هویت ملی، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی.
هال، جیمز، (1378)، فرهنگ نگاره­ای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمه رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
وحید قزوینی، محمدتقی، (1329)، عباس نامه، اراک: انتشارات داودی.
ورطانس، یوزوکچیان، (1378)، دروازه قیصریه یا بازار قیصری؛ در وصف بناهای مشهور اصفهان، ترجمه لئون میناسیان، اصفهان: انتشارات غزل.
ونت، الکساندر،  (1384)، نظریه اجتماعی سیاست بین‌الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
یزدان­پرست، حمید، (1387)، نامه ایران، مجموعه مقاله­ها، جلد چهارم، تهران: اطلاعات.
طیبی،کمیل و جباری، امیر و بابکی، روح الله،(1387 )، برسی رابطه علی بین گردشگری و رشد اقتصادی (مطالعه موردی ایران کشور OECD به علاوه کشور های منتخب)، دانش و توسعه، پاییز 1387، شماره 24
رنجبریان، بهرام؛ زاهدی، محمد (1388)، خدمات صنعت گردشگری،اصفهان، انتشارات کنکاش.
اسمیت، ملانی؛ مک­لئود، نیکولا؛ هارت روبرتسون، مارگارت (1391)، مفاهیم کلیدی در مطالعات گردشگری. ترجمه جعفر پاییری، تهران: نشر مهکامه.
دهقان­نژاد. مرتضی؛ دهقان نژاد. فاطمه و کریم پور. ناصر (1386). بافت قدیم نصف جهان. اصفهان: سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان.
شاردن (1345)، سفرنامه، ترجمه محمد عباسی، تهران: امیرکبیر.
شجری قاسم­خیلی، رضا؛ فضلی­نژاد، احمد (1393)، ارزیابی آثار گردشگری در تقویت هویت ملی، فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 3، شماره 9: 87 – 74.
تیموری، راضیه؛ کرمی، فریبا؛ تیموری، زینب؛ صفدری، امین (1393)، عوامل موثر بر گردشگری مکان­های تاریخی شهری؛ نمونه موردی: بازار تاریخی کلانشهر تبریز، گردشگری شهری، دوره 1، شماره 1: 78 – 63.
تقوایی، مسعود؛ صفرآبادی اعظم (1391)، توسعه گردشگری فرهنگی با تاکید بر جاذبه­های تاریخی (مطالعه موردی: جاذبه­های تاریخی شهر اصفهان، برنامه­ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره 3 ، شماره 12: 78 – 59.
بذرافشان، شیما (1391)، تاثیر گردشگری میراث فرهنگی بر هویت ملی. همایش ملی فرهنگ گردشگری و هویت شهری، تهران: موسسه علمی پژوهشی مهراندیشان ارفع.
جان­پرور، محسن؛ صالح­آبادی، ریحانه؛ مهدیی، معصومه (1398)، گردشگری فرهنگی راهبردی جهت تقویت هویت ملی جمهوری اسلامی ایران، مطالعات کاربردی در علوم اجتماعی و جامعه­شناسی، سال 2، شماره 2: 28 – 13.
کاظمی، مهدی (1392)، مدیریت گردشگری، تهران: انتشارات سمت.
محمودی، محمد (1390)، مدیریت نوین توریسم جهانی: شناخت مفاهیم، اصول و بازاریابی توریسم، تهران: مهکامه.
Hall, D. (2002). Brand development, tourism and national identity: The re-imaging of former Yugoslavia. Journal of Brand Management9(4), 323-334.
Palmer, C. (2000). Tourism and the symbols of identity. Tourism management20(3), 313-321.
Pretes, M. (2003). Tourism and nationalism. Annals of tourism research30(1), 125-142.
White, L., & Frew, E. (2011). Tourism and national identities: Connections and conceptualisations. In Tourism and national identities (pp. 21-30). Routledge.