شناسایی پیشران های موثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار با رویکرد آینده پژوهی مورد مطالعه : روستاهای بخش مرکزی شهرستان سرعین

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه محقق اردبیلی

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل

چکیده

شیوه گردآوری این تحقیق اطلاعات اسنادی و کتابخانه‌بوده و داده‌های کیفی با پرسشنامه باز و داده‌های کمی به صورت عددی و از طریق وزن‌دهی پرسشنامه‌های دلفی تهیه شد. به گونه‌ای که در ابتدا شاخص‌ها و مؤلفه‌ها در ابعاد مختلف جمع‌آوری گردید. سپس در اختیار نخبگان اجرایی و دانشگاهی که در حوزه گردشگری تخصص داشتند قرار داده شد و از آنها درخواست گردید تا بر اساس تخصص خود عواملی که بیشتر از بقیه تأثیر گذار است را شناسایی نمایند. در مرحله بعد از شناسایی این عوامل از آنان خواسته شد در چارچوب ماتریس اثرات متقاطع بین عوامل، بر مبنای میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری آنها با اعداد صفر تا سه امتیاز دهند. یافته‌ها بر اساس وضعیت صفحه پراکندگی عوامل نشان داد، سیستم ناپایدار است و بیشتر عوامل در اطراف محور قطری صفحه پراکنده هستند. همچنین از بین 50 عامل در نظر گرفته شده، در نهایت با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذار و تأثیرپذیری مستقیم 23 عامل به عنوان خروجی میک مک، در آینده توسعه گردشگری پایدار روستایی بخش مرکزی سرعین تأثیرگذار هستند. نتایج نشان می‌دهد از بین 23 عامل پیشران، عوامل بهبود وضعیت معابر و راه‌های روستایی، امنیت و بازسازی آثار گردشگری دارای تأثیرگذاری بالاتری بوده و از اهمیت بیشتری برخوردار بودند

کلیدواژه‌ها


اعظمی، امیر؛ حشمتی جدید، مهدی؛ سلیمانی، عادل؛ علی بیگی، امیرحسین(1395)، میراث و گردشگری، سال اول، شماره اول، صص42-24.
اعظمی، موسی؛ هاشمی امین، ناهید(1396)، اثرات گردشگری بر معیشت پایدار روستایی، مطالعه موردی: روستاهای ملهم‌دره و ترخین‌آباد همدان، فضای گردشگری، سال ششم، شماره 23، صص112-97.
ایمانی، بهرام؛ ناصری‌منش، علی؛ مهدی، علی(1397)، بررسی و تحلیلی بر نقش و جایگاه آئین‌های بومی و سنتی در توسعه پایدار گردشگری روستایی، مورد مطالعه: منطقه سوادکوه در استان مازندران، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال دهم، شماره دوم، صص 105-87.
برزگر، صادق؛ رضایی، طیبه؛ جانبابانژاد، محمدحسین(1395)، اثرات گردشگری محلی در توسعه پایدار روستایی، مورد مطالعه: روستای فارسیان، میراث و گردشگری، دوره یک، شماره سه، صص 187-165.
بلوچی، عثمان؛ خراسانی، محمدامین(1392)، تحلیل نقش گردشگری در توسعه نواحی روستایی، مطالعه موردی: ناحیه گرگان، نیک‌شهر، نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال پنجم، شماره سوم، صص 112-91.
بیات، ناصر؛ بدری، سیدعلی(1397)، بخش‌بندی بازار گردشگری رد نواحی روستایی با تدکید بر عوامل انگیزشی، مورد مطالعه: حوضه آبریز رودخانه کلان ملایر، تحقیقات کابردی علوم جغرافیایی، سال 18، شماره 49، صص 186-167.
تقیلو، علی‌اکبر؛ سلطانی، ناصر؛ آفتاب، احمد(1395)، پیشران‌های توسعه روستاهای ایران، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 20، شماره چهارم، صص 28-1.
تولایی، سیمین؛ سلیمانی، محمد؛ جهانی دولت آباد، رحمان؛ جهانی دولت آباد، اسماعیل(1396)، نقش مشارکت جوامع محلی در صنعت گردشگری پایدار، مورد مطالعه: سرعین، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 49، شماره یک، صص 113-95.
جمعه‌پور، محمود؛ کیومرث، نرجس(1390)، بررسی اثرات گردشگری بر دارایی‌ها و فعالیت‌های معیشتی مردم در چارچوب معیشت پایدار گردشگری، مورد مطالعه: روستای زیارت، مطالعات مدیریت گردشگری، سال  هفتم، شماره 17، صص 119-87.
حیدری‌ساربان، وکیل(1396)، بررسی اثرات گردشگری در توسعه اجتماعی مناطق روستایی، مورد مطالعه: شهرستان مشگین‌شهر، آمایش جغرافیایی فضا، سال هفتم، شماره 25، صص 186-171.
خرم‌بخت، احمدعلی(1397)، تحلیل و پهنه‌بندی اثرات اقلیم در توسعه گردشگری روستایی شهرستان جهرم با استفاده از شاخص TCI، فصلنامه جغرافیای طبیعی، سال 11، شماره 39، صص 98-81.
خسروجردی، مدینه؛ نوری‌پور، مهدی(1395)، تحلیل  نگرش روستائیان نسبت به گردشگری روستایی با استفاده از نظریه رفتار برنامه‌ریزی شده، مورد مطالعه: بخش درودزن شهرستان مرودشت، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال پنجم، شماره 19، صص 174-153.
خیرگو، منصور، شکری، زینب (۱۳۹۰)، توسعه فرایند سیاست گذاری با استفاده از راهبرد آینده نگاری، فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نظامی، دوره 11، شماره ۴۲، صص ۱۰2-71.
دل‌انگیزان، سهراب؛ کریمی، محمدشریف؛ نوروزی، حسن(1396)، آینده‌نگاری توسعه منطقه‌ای به روش شناسایی عدم قطعیت‌های کلیدی، موردمطالعه: استان کهگیلویه و بویراحمد، مدیریت شهری، شماره 48، صص512-497.
ده ده‌زاده، پروین؛ احمدی‌فرد، نرگس(1398)، تعیین پیشران‌های کلیدی مؤثر بر توسعه گردشگری با رویکرد آینده‌پژوهی، مورد مطالعه: استان مازندران، جغرافیا و پایداری محیط، دوره نهم، شماره یک، صص 89-73.
رحمانی فضلی، عبدالرضا؛ سجادی، ژیلا؛ صدیقی، صابر(1397)، نقش گردشگری خانه‌های دوم در تشدید فرآیند کالایی شدن فضا، مطالعه موردی: عرصه‌های روستایی شهرستان محمود آباد، برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، سال هفتم، شماره 27، صص 82-56.
رضوانی، محمدرضا؛ جعفری مقدم، سعید؛ رحیم اف، حمید(1391)، تأثیر گردشگری بر تقویت نگرش‌های کارآفرینانه در مناطق روستایی، پژوهش‌های روستایی، سال سوم، شماره 10، صص 174-153.
رهنما، محمدرحیم؛ شاکرمی، کیان؛ عباسی، حامد(1397)، شناسایی و تحلیل پیشران‌های مؤثر بر توسعه منطقه‌ای استان البرز با رویکرد برنامه‌ریزی سناریو مبنا، آمایش سرزمین، دوره 10، شماره یک، صص 166-139.
رهنما، محمدرحیم؛ معروفی، ایوب(1393)، تحلیل و بررسی سناریوهای توسعه فضایی- کالبدی شهر بوکان، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 18، شماره سوم، صص 146-125.
زالی، نادر(1390)، آینده نگاری راهبردی و سیاست‌گذاری منطقه‌ای با رویکرد سناریونویسی، مطالعات راهبردی، سال 14، شماره چهارم، صص 54-33.
زالی، نادر؛ عطریان، فروغ(1395)، تدوین سناریوهای توسعه گردشگری منطقه‌ای بر اساس اصول آینده‌پژوهی، مطالعه موردی: استان همدان، آمایش سرزمین، سال هشت، شماره 1، صص 131-107.
سالنامه آماری استان اردبیل(1395)، مرکز آمار ایران.
سلیمانی هارونی؛ خدیجه؛ خسروی‌پور، بهمن؛ برادران، مسعود؛ غنیان، منصور(1395)، سازه‌های مؤثر بر نگرش ساکنان نسبت به گردشگری روستایی، مورد مطالعه: شهرستان ایذه، میراث و گردشگری، سال اول، شماره دوم، صص41-27.
عطریان، فروغ، عظیمی، نورالدین، زالی، نادر (۱۳۹۴)، آینده نگاری راهبردی و سیاست گذاری توسعه گردشگری منطقه ای با رویکرد سناریونویسی (نمونه موردی: استان همدان)، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه گیلان.
فاتح‌راد، مهدی؛ جلیلوند، محمدرضا؛ نصرالهی وسطی، لیلا(1392)، درآمدی بر مبانی معرفت‌شناسی و روش‌شناسی آینده‌پژوهی، مطالعات آینده پژوهی، سال دوم، شماره هشتم، صص 52-27.
فرجی، امین، نعمت پور، محمد، امید عشریه (۱۳۹۶)، تحلیل سیستمی اثرات مثبت و منفی توسعه گردشگری ایران با رویکرد آینده پژوهی، دوفصلنامه مطالعات اجتماعی گردشگری، سال پنجم، شماره نهم، صص 189-151.
موسوی، سیدروح اله؛ موسوی، سیده پروین؛ برومندان، فریبا(1393)، آینده‌پژوهی دانشی کاربردی در توسعه روستایی، سومین همایش ملی آینده‌پژوهی، تهران.
نجفی، سعید؛ میکائیلی، جواد؛ خواجه‌ای، فاطمه(1395)، بررسی آثار توسعه گردشگری بر بهبود جوامع روستایی، مورد مطالعه: شهرستان چناران، فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، سال ششم، شماره 21، صص 98-81.
ویسی، فرزاد؛ صدیق قربانی، محمد؛ داستوار، عدنان(1396)، تحلیل اثر بازارچه‌های مرزی بر معیشت پس‌کرانه‌های روستایی، مورد مطالعه: بخش خاومیرآباد شهرستان مریوان، پژوهش‌های روستایی، دوره هشت، شماره سه، صص 532-521.
Alam, Md. Samsul ; Paramati, Sudharshan Reddy (2016), The impact of tourism on income inequality in developing economies: Does Kuznets curve hypothesis exist?, Annals of Tourism Research 61, pp 111-126.
Bell, S & Morse, S. (2013). Measuring Sustainability: Learning From Doing, Routledge.
Camilleri, M. A (2018), Strategic Pperspectives in Ddestination Mmarketing, IGI Global.
Djekic, S. (2007). Some Structures and Principles of Sustainable Rural Tourism;  Available on ceeol. com/ aspx/ getdocument. aspx? logid= 5& id288 aaebe-4192-43b1-9627.
El-Gohary, Hatem (2016), Halal tourism, is it really Halal?, Tourism Management Perspectives 19 , PP124–130
Ertuna, B., Kirbas, G. (2012). Localcommunity Involment In Rursl Tourism Development: The Case Of Kastamoun, Turkey. Revista De Turismoy Patrimomio Cultural. Vol 10,No 2, PP 17-24.
Godet, M. (2011), Memory Of The Future List Of Fundamental Futures Texts. Available At:  Http://En.Laprospective.Fr/Memory-Of-The-Future.Html.
Iorio, M. Andrea. C (2010), Rural tourism and livelihood strategies in Romani, Journal of Rural Studies, 26: 152 – 162.
Khalil, F.I., Sambotin, L., Mayer, M., Jitaru, D. and Tirchi ,S (2012), Study on the influence of rural tourism on the environment, Journal Lucrari stiintifice, Universitateade stiinte Agricole si Medicina Veterinara a Banatului, Timisoara,  Seria I, Management Agricol,14 (4): 261-264.
Lindgren, M & Bandhold, H (2003), Scenario Planning The link between future and strategy.
Richard, J & Dennis, M (2013), Recreation, tourism, and rural well-being, Washington, DC: US Department of Agriculture, Economic Research Service. No. 7, pp:1-38.
Singla, M (2014), A case study on socio-cultural impacts of tourism in the city of Jaipur, Rajasthan: India. Journal of Business Management & Social Sciences Research, 3 (2), pp 10-23.
Torres-Delgado, A- & Saarinen, J (2014) Using indicators to assess sustainable tourism development: a review, Tourism Geographies: An International Journal of Tourism Space, Place and Environment, 16:1, 31-47.
Woosnam, K. M., Shafer, C. S., Scott, D., & Timothy, D. J (2015), Tourists perceived safety through emotional solidarity with residents in two Mexico–United States border regions. Tourism Management, 46(0), 263-273.