تبیین فرآیند توسعه مراکز گردشگری روستایی و سنجش پایداری؛ مورد پژوهی: مراکز گردشگری دهستان درام و چورزق، شهرستان طارم

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیای انسانی و آمایش. دانشکده علوم زمین. دانشگاه شهید بهشتی تهران

2 دانشیار و عضو هیئت علمی دانشکده علوم زمین، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی تهران. ایران

3 استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و حسابداری، گروه مدیریت کسب و کار، دانشگاه شهید بهشتی تهران. ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف مقایسه و بررسی وضعیت پایداری روستاهای گردشگری محدوده مورد مطالعه که بکر و در مرحله کشف مقصد هستند نسبت به مراکز روستایی گردشگری که در مراحل توسعه و تثبیت گردشگری مقصد هستند؛ می‌باشد. تحقیق حاضر از نوع کاربردی؛ جامعه آماری روستاهای گردشگرپذیر دهستان درام و چورزق؛ شهرستان طارم که با روش نمونه‌گیری غیراحتمالی هدفمند؛ تعداد 277 خانوار جهت نمونه‌گیری انتخاب شده‌اند. روش جمع‌آوری اطلاعات میدانی ـ کتابخانه‌ای و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از آمار استنباطی بر اساس مدل چرخه حیات گردشگری باتلر در نرم‌افزار SPSS و بکارگیری تکنیک رتبه‌بندی چند معیارهCOPRAS ORESTE,؛ همچنین، نمایش و ترسیم جریانات فضایی محدوده مورد مطالعه با استفاده از نرم‌افزار UCINET انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد؛ روستای گوهر که در مرحله درگیری مقصد از منظر مدل چرخه حیات گردشگری باتلر قرار دارد؛ با مجموع عددی 842 در رتبه اول از منظر پایداری فعالیت‌های گردشگری می‌باشد. مرتبه دوم پایداری مربوط به روستای درام که در این روستا نیز در مرحله درگیری مقصد با مجموع عددی 5/929 است و کمترین میزان پایداری گردشگری در مراکز اقامتی شیرین‌سو که در مرحله توسعه مقصد چرخه حیات گردشگری و با مجموع عددی 1115 می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


افراخته، حسن (1391)، اقتصاد فضا و توسعه ی روستایی (مورد: ناحیه شفت)، مجله ی اقتصاد فضا و برنامه­ریزی روستایی، دوره ی ۱، شماره ی ۱ ـ (۹ ـ ۱۳۹۱).
اکرمی، غلامرضا و واعظ معروفی، مهناز (1387)، طراحی اقلیمی؛ الگوی خانه در روستای خور، نشریه ی دانشکد ه ی معماری، شماره1 ، صص 3 ـ 17.
باباخانزاده، ادریس و لطفی، صدیقه (1391)، ارزیابی اثرات گردشگری بر روستای قوری قلعه، فصلنامه ی مطالعات مدیریت گردشگری، سال هفتم، شماره ی بیستم.
جلالی، رستم  (1391) نمونه گیری در پژوهش های کیفی، مجله ی تحقیقات کیفی در علوم سلامت، زمستان 1391 , دوره ی  1 , شماره ی  4 ; از صفحه 310 تا صفحه 320 .
خدادی، پروین (1390)، روند تحولات کالبدی ـ فضایی روستاهای ییلاقی مجموعه جواهرده (شهرستان رامسر) (۱۳۸۸ ـ ‎۱۳۵۵) پایان­نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیا و برنامه­ریزی روستایی. به راهنمایی دکتر عباس سعیدی، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان زنجان (1392).
سازمان نقشه­برداری کشور(1397)،
سجادی، ژیلا؛ رضویان، حیدری، محمدتقی؛ جهانگیری و جمالی، حسین (1397). نقش مدیریت شهری در توسعه ی پایدار گردشگری ساحلی از دیدگاه جامعه میزبان (مطالعه ی موردی: شهر بوشهر)، نشریه ی پژوهش و برنامه­ریزی شهری سال 9، شماره ی پیاپی 33.
شفیعی ثابت، ناصر و هراتی فرد، سعیده (1398). توانمندسازی ذینفعان محلی برای مشارکت در توسعه ی پایدار گردشگری با نقش میانجی اثرات ادراک شده از گردشگری، مجله برنامه­ریزی و توسعه ی دانشگاه مازندران، دوره ی 8، شماره ی 29، تابستان 1398، صفحه 90 ـ 71.
ضیایی محمود, حسن پور محمود(1392) تدوین حوزه های راهبردی توسعه ی مقاصد گردشگری با استفاده از تطبیق تئوریک و کاربردی مدل های چرخه ی حیات مقصد و شاخص رنجش داکسی (مورد شناسی: مصر، فرحزاد، محمد آباد کوره گز؛ ابوزیدآباد، بند ریگ و عشین، ریگ جن، جندق). جغرافیا و آمایش شهری منطقه ای. زمستان 1392 , دوره  ی 3 , شماره  ی 9 ; از صفحه 15 تا صفحه 28
عباسی، محمدجواد (1399)، چارچوب بررسی پیامدهای فضایی توسعه ی گردشگری روستایی با تأکید بر کارآفرینی، مورد پژوهی: نواحی شیت و شیرین‌سو شهرستان طارم، استان زنجان. رساله ی دکترا در رشته جغرافیا و برنامه­ریزی کارآفرینی مناطق ...؛ به راهنمایی خانم دکتر ژیلا سجادی و دکتر علی عبدالهی، دانشکده ی علوم زمین دانشگاه شهید بهشتی تهران.
-عبدالهی، علی و عباسی، محمدجواد (1395). ارزیابی اثرات گردشگری مذهبی بر توسعه ی کارآفرینی روستاهای پیرامونی (مطالعه ی موردی: منطقه ی قره پشتلو ـ شهرستان زنجان) پژوهش و برنامه­ریزی روستایی سال پنجم تابستان 1395 شماره ی 14.
ملک­شاهی، غلامرضا (1398)، گونه­شناسی گردشگران داخلی شهری و گردشگری مسئولیت­پذیر (مورد مطالعه: گردشگران شهرهای بابلسر، لاهیجان و سرعین)، مجله ی برنامه­ریزی و توسعه ی دانشگاه مازندران دوره ی 8، شماره ی 30 پاییز، 1398، صفحه 34 ـ 17.
مهدوی .داود؛ رکن الدین افتخاری. عبدالرضا و سجاسی. حمداله( 1393) ارزیابی فرایند توسعه ی گردشگری روستاهای تاریخیفرهنگی با استفاده از مدل چرخه ی حیات گردشگری مقصد.مجله برنامه ریزی و توسعه ی گردشگری. دوره ی 3، شماره ی 10، پاییز 1393، صفحه 11-32
ولا، ف‍ران‍س‍وا و ب‍ی‍چ‍ری‍ل، ‌ی‍ون‍ل (1384)، گ‍ردش‍گ‍ری‌ ب‍ی‍ن‌­ال‍م‍ل‍ل‍ی‌ / ت‍رج‍م‍ه‌ م‍ح‍م‍د اب‍راه‍ی‍م‌ گ‍وه‍ری‍ان‌، م‍ح‍م‍دم‍ه‍دی‌ ک‍ت‍اب‍چ‍ی‌، مشخصات نشر: ت‍ه‍ران‌: ام‍ی‍رک‍ب‍ی‍ر.
یاری حصار. ارسطو،  مهدوی. داوود، حیدری ساربان. وکیل و  ابراهیمی. خدیجه (1394) پایش چرخه ی حیات گردشگری پایدارمطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری استان اردبیل. برنامه ریزی و آمایش فضا (مدرس علوم انسانی. زمستان 1394، دوره 19، شماره4; از صفحه 185 تا صفحه 215.
Alvares, Daniela. (2004). Life cycle modelling for tourism areas. Canadian Geographer, 19 (1): 2-12 
Andriotis, Konstantinos. (2005). the tourism life cycle: an overview of the cretan case, Tourism Management, 4(1), pp.2-21
Bhandare Kamat Smitha(2010) Destination Life Cycle and Assessment -A Study of Goa Tourism Industry , South Asian Journal of Tourism and Heritage, Vol. 3, No. 2
Butler, Richard (2001) The Resort Cycle, Two Decades On, Tourism in the 21th century, lessons from exerieconference, UK, London, Continuum Publishing, 264-299
Chen, B., Qiu, Z., Usio, N., & Nakamura, K. (2018). Tourism’s impacts on rural livelihood in the sustainability of an aging community in Japan. Sustainability, (8)10.
Dávid, L. (2011). Tourism ecology: towards the responsible, sustainable tourism future.
Erdogan, N., & Tosun, C. (2009). Environmental performance of tourism accommodations in the protected areas: Case of Goreme Historical National Park. International Journal of Hospitality Management, 28(3), 406-414.
Figueiredo, E., Kastenholz, E., Eusébio, M. C., Gomes, M. C., Carneiro, M. J., Baptista, P. & Valente, S. (2011). O Rural Plural–olhar o presente, imaginar o futuro. Castro Verde-Alentejo, 100.
Fonta, Xavier., Garayb, Lluís., Jones, Steve. (2016). Sustainability motivations and practices in small tourism enterprises in European protected areas. Journal of Cleaner Production. Volume 137, 20 November 2016, Pages 1439-1448.
Garay, Luis. (2010). life cycles, stages and tourism history the catalonia (Spain) Experience, Annals of Tourism Research, Vol. 38, No. 2, pp. 651–671, 2011.
Jani, D. (2018). Residents' perception of tourism impacts in Kilimanjaro: An integration of the Social Exchange Theory. Turizam: međunarodni znanstveno-stručni časopis, (2)66 148-160.
Hall, C. M., & Müller, D. K. (Eds.). (2004). Tourism, mobility, and second homes: between elite landscape and common ground (Vol. 15). Channel View Publications
Hawthon, Graham, and David Concel. 2008. Area, Spatial Strategies and Sustainable Development. Translator: Aref Akwami Moghadam, [In Persian], Tehran: Azarakhsh Publications
Horváth, A., & Jónás-Berki, M. (2018). Environmental and social responsibility supplemented with green case studies from the side of the tourism service providers. Turizam, 22(2), 52-62.
Kuvan, Y., & Akan, P. (2012). Conflict and agreement in stakeholder attitudes: Residents’ and hotel managers’ views of tourism impacts and forest-related tourism development. Journal of Sustainable Tourism, 20(4), 571-584.
Mohd Hafiz Hanafiah, A., & Jamaluddin, A. (2016). Responsible Tourism Practices and Quality of Life: Perspective of Langkawi Island communities, Procedia-Social and Behavioral Sciences, (2016)222: 406-413.
Morse, S. & Fraser, E.D.G. (2005). Making Dirty Nations Look Clean? The Nation State and the Problem of Selecting and Weighting Indices as Tools for Measuring Progress towards Sustainability, Geoforum 36, PP. 625-640
Naci. Plot. (2015)."Technical Innovations in Cruise Tourism and Results of Sustainability". World Conference on Technology, Innovation and Entrepreneurship. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 195, 438 – 445\
Nicholas, Lorraine., & Thapa, Brijesh. (2010). Visitor perspectives on sustainable tourism development in the Pitons Management Area World Heritage Site, St. Lucia.  Environment Development and Sustainability 12(5), p: 839-857 
OECD. (2001).The dac guidelines, strategies for sustainable development. Beyond Economic growth, the word bank.
Parasad, B.K .(2003). Rural Development (concept, approach and strategy), Published.
Pierce, David, etc. (1996). The World Without Doomsday. China Financial and Economic Publishing House.
Prasad. I.P. (2003). The Great Earth quake, The life and Times of maharaja, judheshamsher. Jung Bahadur Rana of Nepal, Delhi, Ashish publishing House.
Riley, J. (2001). Multidisciplinary Indicators of Impact and Change: Key Issues for Identification and Summary, Agriculture, Ecosystems & Environment 87, PP. 245-259.
Shen, F., Hughey, K., & Simmons, D. (2008). Connecting Livelihoods Approach and Tourism: A Review of the Literature toward Integrative Thinking, Lincoln university.
Stăncioiu, A. F., Părgaru, I., Mazilu, M.E. (2009). Brandul destinatiei, căteva repere conceptual Tourism Conference:”Sustainable mountain tourism-local responses for global changes”.
Statistical Center of Iran, (2016).
Swarbrooke, John,) 1998(Sustainanle Tourism Management, CABI publication. London. UK, P: 256-262
Torcildsen (2003). Leisure and People's Needs Translated by: Abbas Ardakanian & Abbas Hassani. Light Section Publications, 192 pages Worldwide Hospitality and Tourism Themes, 3(3), 210-216.
Wang, C. H., & Buckley, R. (2010). Shengtai anquan: Managing tourism and environment in China’s forest parks. Ambio, 39(5-6), 451-453.