اثرات اقتصادی ورود گردشگران داخلی به قم (رویکرد داده ستانده دومنطقه ای)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه الزهرا

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه الزهرا

چکیده

توسعه گردشگری و اثر مثبت آن بر رشد تولید و اشتغال در سطوح ملی و منطقه ­ای همواره به لحاظ اقتصادی مورد توجه برنامه­ ریزان اقتصادی بوده است. شهر قم به دلیل برخورداری از جاذبه ­های فرهنگی و مذهبی یکی از مهمترین مقصدهای گردشگری ایران محسوب می­شود. براساس گزارش مرکز آمار ایران، این شهر از نظر تعداد سفر انجام شده، در میان بیست شهرستان مهم کشور در فصل بهار و تابستان 1390 با تعداد 3333834 سفر، بعد از مشهد، دومین رتبه را دارا بوده است. در همین راستا، هدف اصلی این پژوهش سنجش میزان اثربخشی گردشگری داخلی به استان قم بر اقتصاد استان قم و اقتصاد ملی با استفاده از رویکرد داده ستانده دو منطقه­ ای است. پایه­ های آماری تحقیق عبارتند از: جدول داده ستانده ملی سال 1390، هزینه گردشگران داخلی استان قم و اشتغال بخشی استان قم. برای این منظور اولین مرحله تحقیق برآورد ضرایب داده ستانده دو منطقه ­ای (استان قم و سایر اقتصاد ملی) است که با استفاده از روش غیر آماری AFLQ محاسبه شده است. یافته­ های این پژوهش نشان می­دهند با ورود گردشگران داخلی به استان قم در سال 1390، تولید استان به میزان 5625 میلیارد ریال (معادل 16/5 درصد ستانده استان قم) و اشتغال استان 22969 نفر (معادل 08/8 درصد کل اشتغال استان قم) افزایش یافته است. همچنین ورود گردشگران فوق در اقتصاد ملی به میزان 7532 میلیارد ریال تولید و 26163 نفر شغل ایجاد کرده است.

کلیدواژه‌ها


  1. ابراهیم­زاده، عیسی؛ کاظمی زاده، شمس الله و اسکندری ثانی، محمد (1390). برنامه­ریزی استراتژیک توسعه گردشگری، با تأکید بر گردشگری مذهبی(مطالعه موردی: شهر قم)، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، شماره 76، صص: 115-141.
  2. احمدی شاپورآبادی، محمدعلی و سبزآبادی، احمد (1390). تحلیلی بر ظرفیت­های توسعه گردشگری- مذهبی کلان شهر قم، فصلنامه مطالعات ملی، شماره 2، صص:  83-112.
  3. اداره کل امور اقتصادی استان قم (1392). تحلیلی از وضعیت اقتصادی استان قم سال 1392، وزارت امور اقتصاد ودارایی.
  4. استاد حسین، رضا (1379). صنعت گردشگری و جنبه­های اقتصادی آن، تازه­های اقتصادی، شماره 90، صص: 13-16 .
  5. بزازان، فاطمه (1390). ضرایب فزاینده تولید، اشتغال و درآمد در مدل داده ستانده دو      منطقه­ای. فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسیهای اقتصادی سابق)، دوره 8، شماره 2، صص:        151-178.
  6. بزازان، فاطمه و جعفری، فاطمه (1393). اثر توسعه گردشگری داخلی بر اقتصاد شهر نیشابور،  سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی. دوره 2، شماره 4، صص:9-.30.
  7. بزازان، فاطمه؛ بانویی، علی اصغر و کرمی، مهدی (1388). تحلیل اثرات بازخوردی و سرریزی در قالب الگوی داده ستانده دو منطقه­ای (مطالعه موردی استان تهران و سایر اقتصاد ملی)، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران. دوره 13، شماره 39، صص: 29-52.
  8. پایگاه اطلاع رسانی ثبت احوال استان قم (www.sabteahval-qom.ir)
  9. پدریان،1374 دریان، مرتضی (1374)، اثرات اقتصادی و فرهنگی توریسم، سمینار اصفهان و جاذبه‌های ایرانگردی و جهانگردی، ادارة فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان.

10. تاج علی، معصومه (1385). بررسی اثرات اقتصادی گردشگری در جمهوری اسلامی ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهراء (س). دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد.

11. صباغ کرمانی، مجید و امیریان، سعید (1379). بررسی اثرات اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از تحلیل داده ستانده، پژوهشنامه بازرگانی، شماره 16، صص:57-83.

12. صمدی، علی حسین (1383). ارزیابی میزان اشتغال زایی جذب توریست بر اساس الگوی ایستای.

داده- ستاده منطقه­ای (مطالعه موردی استان فارس)، پژوهش­های اقتصادی، دوره 4،  شماره       11-12، صص: 79-106.

13. مرکز آمار ایران، سالنامه آماری استان قم، (1390-1393)

14. مرکز آمار ایران، معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی، نتایج آمارگیری از گردشگران ملی سال 90 (www.amar.org.ir)

15. مرکز آمار ایران(1393). حساب های ملی، حسابهای منطقه­ای سال 1379-1391

16. مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی (1393). به هنگام سازی جدول داده ستانده، ماتریس حسابداری اجتماعی و طراحی الگوی CGE، و کاربردهای آنها در سیاستگذاری اقتصاد- اجتماعی، معاونت پژوهش های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی.

17. محمدیان، الهام؛ خندانی، جمال؛ محمدیان، علی؛ محمدیان، نسترن و محمدیان، نیلوفر. (1394). بررسی رابطه گردشگری و رشد اقتصادی در استان خوزستان، کنفرانس ملی هزاره سوم و علوم انسانی، مرکز توسعه آموزش­های نوین ایران، شیراز، 25 خرداد 1394.

18. معاونت آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه­ریزی استان قم (qom-mporg.ir)

19. ممی­پور، سیاب و عبدی، فهمیه (1396). بررسی اثرات سرریز فضایی گردشگری بر رشد اقتصادی استان­های ایران: در چارچوب تحلیل همگرایی فضایی بتا، برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره6 ، شماره 22، صص: 54-76 .

20. وب سایت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم (qomchto.ir)

21. وب سایت اطلاع رسانی سازمان جهاد کشاورزی استان قم (www.qum.agri-jahad.ir)