تأثیر کاربرد شبکه‌های اجتماعی بر ارتقای رفتار گردشگری حامی محیط‌ زیست (مطالعه موردی: شبکه اجتماعی تلگرام)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه آموزش محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران.

2 گروه آموزش محیط زیست، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

رشد شبکه­های اجتماعی باعث شده است تا کاربردهای جدیدی ازجمله در آموزش اعم آموزش‌های رسمی، غیررسمی و ضمنی (دیداری، شنیداری و نوشتاری) برای این ابزار تعریف شود. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر استفاده از شبکه اجتماعی تلگرام بر ارتقای رفتار گردشگری محیط‌ زیستی دانشجویان بود. چارچوب نظری این پژوهش بر اساس نظریه‌های کنش ارتباطی هابرماس، نظریه کلی و ولخارت در مورد تأثیر گروه، نظریه ارتباط جمعی و نظریه جامعه شبکه‌ای، صورت‌بندی شده است. این پژوهش از نظر روش‌شناسی، نیمه آزمایشی در قالب پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بوده است. نمونه مورد مطالعه شامل 40 نفر از دانشجویان دانشگاه پیام نور استان مرکزی بود که به روش نمونه در دسترس انتخاب و به‌طور تصادفی در قالب دو گروه کنترل و آزمون گروه‌بندی شدند. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس، نشان داد که تفاوت معنی‌داری در بین هر رفتار گردشگری حامی محیط‌ زیست دانشجویان در دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون وجود دارد که نشان‌دهنده تأثیر آموزش محیط‌ زیست با کاربرد شبکه اجتماعی تلگرام بر رفتار محیط‌ زیستی دانشجویان بوده است. مقایسه میانگین دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون نشان داد که میانگین متغیر رفتار در مرحله پس آزمون نسبت به پیش آزمون، بالاتر بوده است. نتایج آزمون تعقیبی شفه نیز بیانگر بالاتر بودن میانگین رفتار محیط‌ زیستی گروه تلگرام نسبت به کنترل بود و در حدود 57 درصد واریانس رفتار گردشگری محیط‌ زیستی گروه آزمایش اختصاصاً توسط اعمال شیوه‌ی آموزشی (آموزش‌های محیط‌ زیستی تلگرامی) قابل تبیین بوده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. انصاری، محمد‌تقی و  فکور، بهمن (1393). موانع محیطی گرایش دانشجویان و دانش‌آموختگان به کارآفرینی، فصلنامه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی، سال 20، شماره 2: 141-117.
  2. افشار، سیمین و عدلی­پور، صمد (1394). آسیب‌های اجتماعی نوپدید شبکه‌های اجتماعی مجازی، تهران: نشر پارسینه.
  3. جلالی، سید عرفان (1394). انسان آنلاین، چاپ اول، تهران: انتشارات مشق شب.
  4. چراغ ملایی، لیلا، کدیور، پروین و صرامی، غلامرضا (1393). استفاده از شبکه‌های اجتماعی در آموزش- فرصت‌ها و چالش‌ها، فصلنامه اندیشه‌های نوین تربیتی، دوره 10، شماره 3: 51-29.
  5. دادگران، سید محمد (1392). مبانی ارتباط جمعی، تهران: نشر فیروزه.
  6. رضائی، مهدیه و شبیری، سید محمد (1393). رابطه میزان استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات(با تاکید بر اینترنت) با سواد محیط‌زیستی دانشجویان، فصلنامه انسان و محیط‌زیست، دوره 12، شماره 4 : 58-40.
  7. رضائی، مهدیه و شبیری، سید محمد(1394). رابطه استفاده از نرم افزارهای وایبر، لاین و اینستاگرام با سواد زیست‌محیطی دانشجویان، فصلنامه فناوری آموزش، دوره 9، شماره 4: 283-273.
  8. رضائی، مهدیه، شبیری، سید محمد، سرمدی، محمد‌رضا و لاریجانی، مریم (1395). تاثیر کاربرد شبکه اجتماعی اینستاگرام بر ارتقای سواد محیط‌زیستی دانشجویان، فصلنامه علوم محیطی، دوره 14، شماره 2: 63-45.
  9. زاهدی، شمس السادات (1385). مبانی گردشگری و اکوتوریسم پایدار، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  10. زنجانی زاده اعزازی، هما و محمدجوادی، علی (1384). بررسی تأثیر اینترنت بر ارزش‌های خانواده در بین دانشجویان دبیرستانی ناحیه 3 مشهد در سال 82-83، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره 6، شماره 2: 146-121.
  11. سبزه‌ای، محمد‌‌تقی، قلی پور، سیاوش و آدینه وند، معصومه (1395). بررسی رابطه بین آگاهی، نگرش و رفتار حامی محیط‌‌‌‌‌‌‌زیست دانشجویان دختر دانشگاه قم. فصلنامه آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، دوره 4، شماره 4: 16-5.
  12. سلطانی فر، محمد (1390). دیپلماسی عمومی نوین و روابط عمومی الکترونیک، تهران: سیمای شرق.
  13. صالحی، صادق(1390). رفتارهای زیست‌محیطی، دانش زیست‌محیطی و تحصیلات، مجله علوم تربیتی، دوره 18، شماره 2: 226- 201.
  14. صالحی،­ صادق، کریم زاده، سارا (1390­). ­بررسی رابطه دانش زیست­محیطی و رفتار زیست­محیطی. فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره ۲۴­: ۱۷۳-160.
  15. صالحی، صادق، قدمی، مصطفی و همتی، زهرا (1391). بررسی رفتارهای محیط‌زیستی در بین گردشگران ساحلی (مطالعه موردی: گردشگران ساحلی شهر بوشهر در ایام نوروز)، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، دوره 1، شماره 1: 58-35.
  16. صالحی، صادق و امام قلی، لقمان (1395). نقش هنجارهای فردی و اجتماعی در شکل­گیری رفتار حامی محیط‌زیست، فصلنامه آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، دوره 4، شماره 3: 21-12.
  17. صالحی عمران، ابراهیم و آقا محمدی، علی(1387). بررسی دانش، نگرش و مهارت‌های زیست‌محیطی معلمان آموزش دوره ابتدایی استان مازندران، فصلنامه تعلیم و تربیت، شماره 95: 118-91.
  18. عقیلی، سید محمود و صفری، رقیه (1391). بررسی میزان آگاهی‌های محیط زیستی دانش‌آموزان دوره راهنمایی و دبیرستان شهرستان گرگان، گزارش طرح پژوهشی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.
  19. فاضلی، محمد و جعفرصالحی، سحر (1392). شکاف نگرش، دانش و رفتار زیست‌محیطی گردشگران، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، شماره22 : 161-137.
  20. فردوسی، سیما، مرتضوی، شهرناز و رضوانی، نعیمه (1386). رابطه بین دانش زیست‌محیطی و رفتارهای محافظت از محیط، پژوهشنامه علوم انسانی (ویژه‌نامه جامعه‌شناسی)، شماره 53: 266- 253.
  21. فرزانه، سیف الله، فلاحتی شهاب‌الدینی، راضیه (1394). بررسی عوامل اجتماعی مؤثر بر گرایش به شبکه‌های اجتماعی مجازی (موردمطالعه: دانش آموزان دختر متوسطه دوره دوم شهر بابل)، دو فصلنامه مشارکت و توسعه اجتماعی، دوره 1، شماره 1: 22-1.
  22. قاضی‌زاده، حمید (1393). شبکه‌های اجتماعی در محیط وب 2، نقد کتاب اطلاع‌رسانی و ارتباطات، شماره 1: 133-140.
  23. قاضی نوری، سید سروش، رضایی نیک، نفیسه و روشنی، سعید (1393). بررسی الزامات، چالش‌ها و قابلیت‌های شبکه اجتماعی کنشگران مدیریت فناوری و نوآوری ایران، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 7، شماره 2: 73-49.
  24. کاستلز، مانوئل (1389). عصر اطلاعات، ترجمه: احد علی‌قلیان و دیگران، چاپ 6،  تهران: انتشارات طرح نو.
  25. کاستلز، مانوئل (1393). قدرت ارتباطات، ترجمه: حسین بصیریان جهرمی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  26. مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران(ایسپا) (1395). سنجش میزان مصرف شبکه­های اجتماعی و نگرش مردم به این شبکه ها، تهران، ایران.
  27. معتمد نژاد، کاظم (1394). وسایل ارتباط جمعی، جلد اول، چاپ دهم، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
  28. مکیان، سید نظام‌الدین و نادری بنی، محمود (1382). بررسی گردشگری خارجی در شهرستان یزد، تحقیقات اقتصادی، 62: 195-205.
  29. مهرعلی‌زاده، یدالله (1396). گردشگری و آموزش عالی ایران: تعامل یا تقابل، فصلنامه آموزش محیط‌زیست و توسعه پایدار، دوره 5، شماره 3: 44-27.
  30. میر فردی، اصغر، مختاری، مریم، حیدری، علی و دانشپذیر، هومان (1393). بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی بر میزان گرایش به ورود گردشگر (مورد مطالعه: شهر یاسوج)، مجله برنامه‌ریزی و توسعه گردشگری، شماره 10: 125-106.
  31. نعمتی انارکی، لیلا و پورنقی، رویا (1388). کاربرد وب 2 و شبکه‌های اجتماعی در آموزش الکترونیکی علوم پزشکی، اولین کنگره ملی فناوری اطلاعات در نظام سلامت، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی هرمزگان، بندرعباس، ایران.
  32. هلد، م. گ. و پراتون، گ.ب. (1381). جهانی‌شدن و تحولات جهانی، ترجمه مراد علی صدوقی، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
  33. یزدخواستی، بهجت، عدلی پور، صمد و سپهری، آسیه (1392). تحلیل محتوای صفحات و گروه­­های شبکه اجتماعی فیس­بوک با نظریه حوزۀ عمومی هابرماس، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره 2، شماره 1: 110-87.
  34. Altinay, M. and Hussain, K. (2005). Sustainable tourism development: A case study of North Cyprus, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17(3): 272-280.
  35. Ajzen, I. and Fishbein, M. (1980). Understanding attitudes and predicting social behavior, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
  36. 36.Ayre, C. and Scally, A.J. (2014). Critical values for Lawshe’s content validity ratio: Revisiting the original methods of calculation, Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 47(1): 79-86.
  37. Bamberg, S. and Möser, G.(2007).Twenty years after Hines, Hungerford, and Tomera: Pro-environmental behavior, Journal of Environmental Psychology, 27: 14-25.
  38. Christofides, E., Muise, A. and Desmarais, S. (2009). Information disclosure and control on Facebook: Are they two sides of the same coin or two different processes? Cyber Psychology and Behavior, 12(3): 341-345.
  39. Dessai, K.G.G. and Kamat, M.S. (2007). Social network intervention in environmental education, International Journal of Technology and Educational Marketing, 3(2): 49-62.
  40. Ellison, N. B., Steinfield, C. and Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook friends: Social capital and college students' use of online social network sites, Journal of Computer-Mediated Communication, 12(4): 1143-1168.
  41. Erdogan, N. (2013). Environmental worldviews in higher education: A case study of Turkish college students, 4th International Conference on New Horizons in Education, Procedia - Social and Behavioral Sciences,  106: 1086-1095.
  42. Getchell, M. and Sellnow, T.A. (2015). Network analysis of official Twitter account during the west Virginia water, Computer in Humans Behavior, Available on; www.elsevier.com/locate/comphumbeh.
  43. Greene, J.A. and Azevedo, R. (2007). Adolescents use of self-regulatory processes and their relation to qualitative mental model shifts while using hypermedia, Journal of Educational Computing Research, 36 (2):125-148.
  44. Habermas, J. (1991). The Structural Transformation of the Public Sphere: An Inquiry In to a Category of Bourgeois Society, Translated by Thomas Burger with the Assistance of Frederic Lawrence, Cambridge.
  45. Harlow, S. (2011). Social media and social movements: Facebook and an online Guatemalan justice movement that moved offline. New Media and Society, 14 (2):225-243.
  46. Hines, J.M. Hungerford H.R. and Tomera, A.N. (1986/87). Analysis and synthesis of research on responsible environmental behavior, A meta-analysis, Journal of Environmental Education, 18: 1-8.
  47. Hung, H.T. and Yuen, S.C.Y. (2010). Educational use of social networking technology in higher education, Teaching in Higher Education, 15(6): 703- 714.
  48. Issa, T., Isaias, T. and Kommers, P. (2016). Social Networking and Education; Global Perspectives, Springer International Publishing.
  49. Kim, P., Hong, J.S., Bonk, C. and Lim, G. (2009). Effects of group reflection variations in project-based learning integrated in a Web 2.0 learning space, Interactive Learning Environments, DOI: 10.1080.
  50. Lachlan K. A, Spence P.R. and Lin X. (2014). Expressions of risk awareness and concern through Twitter: on the utility of using the medium as an indication of audience needs, Comput Hum Behav, 35: 554–559. doi:10.1016/j.chb.2014.02.029.
  51. Kaiser, F. G., Wolfing, S. and Fuhrer, U. (1999) Environmental attitude and ecological behavior, Journal of Environmental Psychology, 19: 1-19.
  52. Koohestani, S. (2015). Social networks and environmental activism (A study of the environmental group Nature's scavengers), International Conference on New Social Media and New Movements, May 2015, Flvrans, Italy.
  53. Lee, M.J.W. and McLoughlin, C. (2008). Harnessing the affordances of Web 2.0 and social software tools: can we finally make “student-centered” learning a reality?, Paper presented at the World Conference on Educational Multimedia, Hypermedia and Telecommunications, Vienna, Australia.
  54. Mason, R. and Rennie, F. (2007). Using Web 2.0 for learning in the community, The Internet and Higher Education, 10(3):196-203.
  55. Mazer, J.P., Murphy, R.E. and Simonds, C.J. (2009). The effects of teacher selfdisclosure via facebook on teacher credibility, Learning, Media and Technology, 34(2):175–183.
  56. Ognyanova, K. and Ball-Rokeach, S.J. (2015). Political Efficacy on the Internet: A Media System Dependency Approach. In L. Robinson, S.R. Cotten & J. Schulz (Eds.), Communication and Information Technologies Annual: ​Politics, Participation, and Production (pp. 3-27), Bingley, UK: Emerald Group Publishing.
  57. Pasek, J., More, E. and Hargittai, E. (2009). Facebook and Academic Performance: Reconciling a Media Sensation with Data, First Monday, 14(5), 4 May 2009, DOI: http://dx.doi.org/10.5210/fm.v14i5.2498
  58. Redecker, C., AlaMutka, K. and Punie, Y.(2009). Learning 2.0- the use of social computing to enhance lifelong learning; European Commission, Joint Research Centre, Institute for Prospective Technological Studies (IPTS), Seville, Spain.
  59. Robelia Beth. A., Greenhow, C. and Burton,C. (2011). Environmental learning in online social networks: adopting environmentally responsible behaviors, Journal of Environmental Education Research, 17(4): 553-575.
  60. Roblyer, M.D., McDaniel, M., Webb M, Herman J. and Vince Witty J. (2010). Findings on Facebook in higher education: A comparison of college faculty and student uses and perceptions of social networking site, The Internet and Higher Education, 13(3): 134-140.
  61. Ross, C., Orr, E.S., Sisic, M., Arseneault, J.M., Simmering, M.G. and Orr, R.R. (2009). Personality and motivations associated with Facebook use, Computers in Human Behavior, 25(2): 578-586.
  62. Schwartz, J. L., Donovan, J. and Guido-DiBrito, F. (2009). Stories of social class: Self-identified Mexican male college students crack the silence, Journal of College Student Development, 50(1):.50-66.
  63. Selwyn, N. (2007). Web 2.0 applications as alternative environments for informal learning e a critical review. Paper presented at the OECD-KERIS Expert Meeting- Sessions 6- Alternative Learning Environments in Practice: Using ICT to Change Impact and Outcomes, Korea.
  64. Slocum, S., Kline, C. and Holden, A. (2015). Scientific Tourism: Researchers as Travellers, London: Routledge.
  65. Stanciu, A., Mihal, F. and Alieca, O. (2012). Social Networking as an Alternative Environment for Education, Accounting and Management Information Systems, 11(1): 56–75.
  66. Sylvester, D.E. and Mc Glynn, A.J. (2010). The digital divide, political participation and place, Social Science Computer Review, 28(1): 64-74.
  67. Top Sites in Iran. (2016). available at: http://www.alexa.com/topsites/countries/IR.
  68. Tsai, C.V., Shen, P.D. and Tsai, M.C. (2011). Developing an appropriate design of blended learning with web-enabled self-regulated learning to enhance students' learning and thoughts regarding online learning, Behaviour and Information Technology, 30(2): 261-271.
  69. UNEP Annual Report. (2015). available at: http://www.unep.org/annualreport/2015/en/index.html.
  70. 70. Valkenburg, P.M., Schouten, A.P. and   Peter, J. (2005). Adolescents' identity experiments on the Internet, New Media and Society, 7(3): 383-402.
  71. 71. Viglianisi, F.M. and Sabella, G. (2011). Biodiversity, environmental education and social media, Biodiversity Journal, 2(4): 195-200.
  72. 72. Wang, H.C. and Chiu, Y.F. (2011). Assessing E-learning 2.0 system success, Computers and Education, 57: 1790-1800.
  73. 73. Yang, S.C. and Tung, C.J. (2007). Comparison of Internet addicts and non-addicts in Taiwanese high school, Computers in Human Behavior, 23(1): 79-96.
  74. 74. Yang, Y.T.C. (2008). A catalyst for teaching critical thinking in a large university class in Taiwan: Asynchronous online discussions with the facilitation of teaching assistants, Educational Technology Research and Development, 56 (3): 241-264.
  75. 75. Zita, M., Burger, C. and Scholtz, B. (2014). The use of social media as an enabler to create environmental awareness of staff in higher education, Proceedings of the 28th EnviroInfo 2014 Conference: 1-8. Oldenburg, Germany, September 10-12, 2014.
برنامه ریزی و توسعه گردشگری
دوره 6، شماره 21
شهریور 1396
صفحه 28-53

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار