درک گردشگران مذهبی زن از کنش زیارت در بقاع متبرکه شهر شیراز مطالعه مردم نگارانه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری جامعه شناسی (تغییرات اجتماعی)، دانشگاه شیراز

2 استاد جامعه شناسی، دانشگاه شیراز

3 استادیار جامعه شناسی، دانشگاه شیراز

چکیده

در گردشگری مذهبی از یک سو باور مذهبی نقش دارد و از دیگر سو زمانی که گردشگران صرف دیدن مکان­ های مذهبی می­ کنند. جنبۀ دیگر واقعیت این است که این گردشگران قبل از اینکه قصد سفر داشته باشند، انگیزه­ های مذهبی برای سفر دارند. زیارت یکی از مصادیق کنش دینی است که در ادیان ومذاهب مختلف مورد تاکید قرار گرفته است. پژوهش حاضر، با اتخاذ رویکرد کیفی به توصیف چگونگی زیارت زنان در گردشگری مذهبی می­ پردازد، درچارچوب مفهومی نگاهی به دورکیم انداخته شده­ است؛ از روش مردم­ نگاری برای اجرای عملیات تحقیق استفاده شد. تکنیک گردآوری داده­ ها مشاهده مشارکتی و مصاحبه­ های نیمه ساخت­ یافته بود و مشارکت­ کنندگان با نمونه­ گیری هدفمند انتحاب و یافته­ ها از طریق تحلیل موضوعی تحلیل شده­ اند. جامعۀ مطالعه­ شده، گردشگران زن بقاع متبرکه شهر شیراز بودند که از طریق مصاحبۀ عمیق با 30 نفر، داده­ ها جمع­ آوری شد. یافته­ ها حاکی از این می­ باشند که سفر زیارتی از مقوله­ هایِ بستر اعتقادی، مناسک­ زیسته، میل به­ بندگی، احساس فضای­ قدسی، آرامش، تغییر وتحول تشکیل می­ شود. زیارت گردشگران زن از یک سو کنشی عقلانی و از دیگر سو کنشی عاطفی است که ناشی از حال وجدانی و درونی آنهاست که در نهایت سبب آرامش روحی، نزدیکی به خدا و حضور قلب آنها می­ گردد و موجب می­ گردد در بینش و روش زنان بعد از سفر زیارتی تغییراتی صورت­ گیرد که سایر جنبه­ ها همچنین سبک زندگی آنها را تحت تأثیرقراردهد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابن شعبه، حسن بن على (1382). تحف‌العقول، ترجمه­ی احمد جنتی، تهران: امیرکبیر.
  2. اتو، رودولف (1380). مفهوم امرقدسی، ترجمه و توضیح همایون همتی، تهران: نقش جهان.
  3. آرون، ریمون (1377). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه شناسی، ترجمه­ی باقر پرهام، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  4. اجتهدنژاد­کاشانی، سیدسالار و قوامی، نسرین السادات (1391). دوگانۀ زائر- سیاح در تجربۀ زیستۀ سه نسل: مورد مطالعه: کارکنان دانشگاه شهید بهشتی، مجله مطالعات اجتماعی، دوره 6، شماره 3 و 4: 26-5.
  5. الیاده، میرچا (1395). تاریخ اندیشه­های دینی، ترجمه­ی بهزاد سالکی، تهران: نشر کتاب پارسه.
  6. بهروان، حسین (1386). جامعه­شناسی زیارت؛ با تاکید بر نیازهای زائران در حرم امام رضا علیه السلام، مجله مشکوه، شماره­های 72 و 73: 102-87.
  7. تقی­زاده داوری، محمد (1380). نگاهی به جامعه شناسی زیارت،  مجله معرفت، شماره 3: 61-59.
  8. تیموتی، دالن جی و السن، دانیل اچ (1392). گردشگری، دین و سفرهای معنوی، ترجمه­ی محمد قلی­پور و احسان مجیدی فرد، چاپ اول، تهران: جامعه شناسان.
  9. جلالی مقدم، مسعود (1379). درآمدی بر جامعه شناسی دین، چاپ اول، تهران: مرکز.
  10. جاروندی، رضا و فرقانی، نازفر (1388). مقایسه انگیزه های سفر در میان دو نسل جوان و بزرگسال (مطالعه موردی مسافران شهر شیراز)، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 2: 143-123.
  11. حاجی حیدری، حامد (1388). آنتونی گیدنز، مدرنیت، زمان، فضا. تهران: اختران.
  12. حیدری چروده؛ همت آبادی، حمیدرضا و اکبری فریمانی، محمد (1391). نیازهای فرهنگی زائران خارجی امام رضا (ع)؛ مورد مطالعه: زائران اردو، عرب، آذری و انگلیسی‌زبان، مطالعات اجتماعی، دوره 6، شماره 3 و 4: 62-45.
  13. دلشاد تهرانی، مصطفی (1377). دولت آفتاب، اندیشه سیاسی و سیره حکومتی علی (ع)، تهران: خانه اندیشه جوان.
  14. دواتگران، مرجان (1396). زنان، آفرینش، معنویت و عقل، در تاریخ24/2/96 به نقل از سایتhttp://www.porsojoo.com/fa/node/323.
  15. دورانت، ویلیام جیمز (1370). تاریخ تمدن، ترجمه­ی احمد آرام و علی پاشایی، ج اول و دوم، چاپ سوم، تهران: انقلاب اسلامی.
  16. دورکیم، امیل (1382). صور ابتدایی حیات مذهبی، ترجمه­ی نادر سالار زاده، تهران: انتشارات علامه طباطبائی.
  17. سراج­زاده، سید حسین (1384). چالش­های دین ومدرنیته، چاپ دوم، تهران: طرح نو.
  18. سروش، عبدالکریم (1373). حکمت و معیشت، چاپ اول، بی جا، موسسه فرهنگی صراط.
  19. سقایی، مهدی؛ نودهی، فرامرز؛ جوانبخت قهفرخی، زهره و طباطبایی، سید محمدباقر (1391). متن فضایی زیارت امام رضا(ع)، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 3 و 4: 108-87.
  20. شایگان، داریوش (1382). آسیا در برابر غرب، تهران: امیرکبیر.
  21. طالبی، ابوتراب و علی­پور، اله (1392). گونه­شناسی زیارت و دینداری زائران: معنا کاوی کنش زیارت زائران امام رضا، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره: 69: 128-107.
  22. طریحی، فخرالدین (1375). مجمع البحرین، به تحقیق سید احمد حسینی، جلد 3، تهران: مرتضوی.
  23. عسکری خانقاه، اصغر و سجادپور، فرزانه (1383). نگرش قدسی، اندیشه قدسی، نامه پژوهش فرهنگی، شماره 9: 120-99.
  24. فلاحت، صادق (1385).  مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن، نشریه هنرهای زیبا، شماره  26: 66-57.
  25. فضاهای مقدس (1382)، بدون نام نویسنده، نامه فرهنگ، شماره 49: 115-100.
  26. کرسول، جان دبلیو (1391). روش و طرح تحقیق کیفی: انتخاب از میان پنج رویکرد. ترجمه طهمورث حسنقلی­پور؛ اشکان الهیاری و مجتبی براری. تهران: نگاه دانش.
  27. کوزر، لوییس (1373). زندگی و اندیشه بزرگان جامعه شناسی، تهران: انتشارات علمی.
  28. گیدنز، آنتونی (1388). پیامدهای مدرنیت، ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران: نشر مرکز.
  29. محمدی، جمال؛ صالحی، صادق؛ نیکوفال، زینب (1396). پدیدارشناسی تجربۀ اماکن مذهبی، برنامه ریزی و توسعه گردشگری، شماره20: 55-34.
  30. مطهری، مرتضی (1387). امامت و رهبری، قم: انتشارات صدرا.
  31. موسوی، میرنجف؛ کبیری، افشار و باقری کشکولی، علی (1387). بررسی نقش امامزادگان در توسعه گردشگری زیارتی، مطالعه موردی: حرم مطهر حضرت احمد بن موسی(ع)، جغرافیا و توسعه، شماره10: 16-1. 
  32. مؤمنی، مصطفی؛ صرافی، مظفر و محمد قاسمی خوزانی (1387). ساختار و کارکردگردشگری مذهبی فرهنگی و ضرورت مدیریت یکپارچه در کلانشهر مشهد، جغرافیا و توسعه، شماره 11:       3-15.
  33. واخ، یوآخیم (1387). جامعه شناسی دین، ترجمه­ی جمشید آزادگان، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت.
  34. همیلتون، ملکم (1381). جامعه شناسی دین، ترجمه­ی محسن ثلاثی. چاپ اول، تهران: تبیان.
  35. یوسفی، علی؛ صدیق اورعی، غلامرضا؛ کهنسال، علی و مکری زاده، فهیمه (1392). پدیدار شناسی تجربی زیارت امام رضا(ع)، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره 6، شماره 3 و 4: 198   -180.
  36. خبرگزاری میراث: www.Chn.ir : بازدید شده در تاریخ: 1/12/1394.
  37. پرتال جامع امامزادگان: http://emamzadegan.ir/emamzadehbank/ بازدید شده در تاریخ: 13/12/96.
  38. Amin, M.M. (2013). Religious Tourism in Egypt: A Case Study Analysis, the American University in Cairo, School of Global Affairs and Public Policy.
  39. Andriotis, K. (2008). Sacred Site Experience, A phenomenological Study, Annals of Tourism Research, 20(4): 64-84.
  40. Bhardwaj, S.M. (1973). Hindu Places of Pilgrimage in. India, Berkeley: University of California.
  41. Colmen, S. (2002). Do you belive in pilgrimage? Anthropological Theory, Annals of Tourism Research, 2(3): 355-368.
  42. Collins, N. and Kliot, N.  (2000). Pilgrimage tourism in the Holy Land: The behavioural characteristics of Christian pilgrims, Geo Journal, 50(4): 55–67.
  43. Collins, N. and Kreiner, N. (2010). Researching Pilgrimage, Contiunity and Transformation, Annals of Tourism Research, 37(2):440- 456.
  44. Dallan, J.T. and Daniel H.O. (2003). Tourism, Religion and Spiritual Journeys, Rutledge, USA.
  45. Drule, M., Chis A, Bacila M. and Ciornea R. (2012). A new perspective of non-religious motivations of visitors to sacred sites: evidence from Romania, Social and Behavioral Sciences. 5(6): 431 – 435.
  46. Jackowski, A. and Smith, V.L. (1992). Polish pilgrim-tourist, Annals of Tourism Research, Vol.19,Issue. 1: 92–106.
  47. Kelly, J.R. (1982). Leisure, Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
  48. Koenig, H.G, McCullough, M.E. and Laerson, D.B. (2001). Research on Religion, Spirituality and Mental Health in A Review Hndbook of religion and health, Oxford, N.Y: Oxford University Press.
  49. Norberg- Schulz, Christan (1975), Meaning in Western Architecture, Praeger Publisher, New York.
  50. Olsen, D.H. (2003). Heritage, tourism, the commodification of religion, Tourism Recreation Research, 28(3): 99–104.
  51. Sallnow, M.J. (1987). Pilgrims of the Andes: Regional Cults in Cusco, Leiden: Koninklijke Brill.
  52. Santos, M. (2000). Fátima: Religious Tourism in a Sanctuary City, in 6 World Leisure Congress; Bilbau, de 3 a 7 de Julho.
  53. Seamon, D. (1982). The Phenomenological Contribution to Environmental Psycology, Journal of Environmental Psychology, No.2: 119-140.
  54. Tuan, Yi-Fu (2001). Space and Place: The Perspective of Experience, University of Minnesota Press, Minneapolis.
  55. Siti, A.L., Suhaimi Ab, R. and Khairil, A. (2011). A study on Islamic tourism: A Malaysian experience, 2nd International Conference on Humanities, Historical and Social Sciences, Singapore.
  56. Turner, J.H. (1995). The Emergence of Sociological Theory, Belmont: Wadsworth Publishing.
  57. Vukonić, B. (1996). Tourism and Religion, Oxford: Elsevier.
برنامه ریزی و توسعه گردشگری
دوره 6، شماره 22
آذر 1396
صفحه 97-117

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار