تحلیل اهمیت-عملکرد خدمات گردشگری مذهبی (مورد مطالعه شهرستان بیرجند)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده

مربی، گروه مدیریت جهانگردی، دانشگاه پیام نور، ایران

چکیده

امروزه تولید خدمات با کیفیت نقش مهمی در اقتصاد کشورها دارد. گردشگری به عنوان یک صنعت خدماتی در صورت ارائه خدمات با کیفیت می‏تواند اثر قابل ملاحظه‏ای در اقتصاد یک منطقه داشته‏باشد. بنابراین ضروری است میزان رضایت گردشگران از خدمات ارزیابی شود. یکی از راه‏ها برای این مهم سنجش شکاف‏های موجود میان انتظارات و ادراکات گردشگران از خدمات است. برای افزایش رضایت گردشگران در مقصدهای گردشگری مذهبی باید کیفیت خدمات گردشگری مطلوب باشد، لذا در این تحقیق با استفاده‏ از روش تحلیل اهمیت – عملکرد شش شاخص خدمات گردشگری در مقصدهای مذهبی ارزیابی شد. جامعه مورد مطالعه فرهنگیان شهر بیرجند و حجم نمونه 96 نفر بوده‏است. نتایج نشان داد مقصدهای مورد مطالعه ‏از نظر امکانات و تسهیلات رفاهی با توجه به ‏اهمیت بالای آن از نظر گردشگران وضعیت مناسب و رضایت بخشی ندارند و بیشترین شکاف بین اهمیت و عملکرد (رضایت) به میزان 69/1 در این رابطه وجود دارد؛ بنابراین اولویت راهبردی دستگاه‏های متولی دولتی باید در این راستا متمرکز شود. در مورد دو عامل شرایط جغرافیایی و نظم و بهداشت مشخص شد اهمیت آن‏ها از نظر گردشگران بالاست و عملکرد مقصدها نیز از نظر گردشگران بالاتر از حد متوسط است و مقدار شکاف در این موارد  09/1 و  39/1 است. در خصوص شاخص‏های حمل و نقل و عوامل فرهنگی علیرغم اهمیت پایین‏تر از حد متوسط از نظر گردشگران، عملکرد مقصدها بالاتر از میانگین تعیین گردید؛ در این موارد نیز شکاف موجود به ترتیب 93/0 و 65/0 به دست آمد. بنابراین می‏توان گفت بیشترین رضایت در بین شاخص‏های خدمات گردشگری مربوط به عوامل فرهنگی و سپس حمل و نقل و شرایط جغرافیایی است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    1. ازکیا، مصطفی؛ کامور، نجمه. (1392). توسعه پایدار گردشگری روستایی در روستای چاشم شهرستان مهدی شهر، مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 5، شماره 3: 107- 124.
    2. بهنام مرشدی، حسن؛ احمدی، داریوش؛ فرجی سبکبار، حسنعلی؛ رضوانی محمدرضا (1395). پهنه بندی فضایی کانون های گردشگری به منظور تعیین مناطق بهینه خدمات گردشگری در استان فارس، برنامه‏ریزی منطقه‏ای، دوره 6، شماره 21:17-30.
    3. تقوایی، مسعود؛ رنجبردستنانی، محمود (1389). تحلیلی بر پراکنش امکانات و خدمات مسیر گردشگری شمال شرق استان چهارمحال و بختیاری، پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، دوره 1، شماره 1:21-48.
    4. خسروبیگی برچلویی، رضا؛ تقیلو، علی اکبر؛ شایان، حمید؛ درویشی، حسن (1392). بررسی سطح کیفی خدمات گردشگری و تأثیر آن در جذب گردشگر در مناطق روستایی مطالعه موردی: روستاهای هدف گردشگری در محور شیراز – یاسوج، آمایش جغرافیایی فضا، دوره 3، شماره 7: 1-23.
    5. حسینی، میرزاحسن وسازور، اعظم (1390). بهبود کیفیت خدمات گردشگری شهر یزد از دیدگاه گردشگران خارجی، مطالعات جهانگردی، دوره 7، شماره 12: 117-141.
    6. دلگشایی، بهرام؛ رواقی، حمید و ابوالحسنی، نازنین (1391). ارزیابی اهمیت عملکرد گردشگری پزشکی در استان تهران از دیدگاه گردشگران و ارائه کنندگان خدمات پزشکی: 1389، فصلنامه بیمارستان، سال 11، شماره1 : 63-72.
    7. رضوانی، علی‏اصغر. (1382). جغرافیا و صنعت توریسم، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
    8. رنجبریان، بهرام و زاهدی، محمد (1388). شناخت گردشگری، چاپ هفتم، اصفهان: انتشارات چهارباغ.
    9. زاهدی، شمس السادات (1385). مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار (با تأکید بر محیط زیست)، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.
    10. صالحی، صادق و پازوکی نژاد، زهرا (1393). تحلیل جامعه‏شناختی سفرهای پایدار در صنعت گردشگری، برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، دوره 3، شماره 10: 162-181.
    11. صباغ‏کرمانی، مجید و امیریان، سعید (1379). بررسی اثرات اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران با استفاده‏از تحلیل داده-ستاده. پژوهش های بازرگانی، دوره 4، شماره 16: 57-83.
    12. ضرغام‏بروجنی، حمید (1391). برنامه‏ریزی توسعه جهانگردی: رویکرد هم پیوند و پایدار، چاپ دوم، تهران: انتشارات مهکامه.
    13. ضرغام‏بروجنی، حمید؛ توحیدلو، معصومه (1390). الگوی مدیریت اثربخش گردشگری مورد مطالعه: مقصد مذهبی مشهد، مطالعات جهانگردی، دوره 7، شماره 16: 25-52.
    14. ضیایی، محمود؛ تراب احمدی مژگان. (1391). شناخت صنعت گردشگری با رویکرد سیستمی، چاپ اول، تهران: نشر علوم اجتماعی.
    15. ضیایی، محمود و فرمانی، لیلا (1390). ارزیابی گردشگران اروپایی از عملکرد راهنمایان تور در ایران، مطالعات جهانگردی، دوره 6، شماره 15: 29-52.
    16. سالنامه آماری استان خراسان جنوبی (1389). تهران: مرکز آمار ایران.
    17. سلطانی، علی و شریف، حمیدرضا (1394). رضایت سنجی خدمات گردشگری مذهبی با تأکید بر نقش عوامل محیطی، مطالعه موردی حرم شاهچراغ شیراز، پژوهش و برنامه‏ریزی شهری، دوره 6، شماره 23: 35-54.
    18. شریفی تهرانی، محمد و یوسفی، جواد (1391). بررسی ارتباط بین گونه‏های گردشگری مذهبی، روستایی و بوم‏شناختی با گردشگری فرهنگی، مورد مطالعه: استان خراسان جنوبی، مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، دوره 7، شماره 23: 1-33.
    19. شریعتی، امیرحسین و فروزان، نادیا (1390). عوامل مؤر بر شاخص های کیفیت خدمات در آژانس‏های گردشگری جنوب شهر اصفهان، مطالعات جهانگردی، دوره 5، شماره 14: 153-176.
    20. علیپور، عباس؛ بایندور و نصراله بگلو، مژگان (1394). مدیریت پایدار گردشگری (مطالعه موردی: شهر بجنورد)، راهبرد اجتماعی فرهنگی، دوره 4، شماره 14: 115-135.
    21. غفاری، سید رامین؛ مرادی، محمود، و نیک بخت، داوود (1390). سطح بندی و برنامه ریزی  فضاهای گردشگری روستایی بخش مرکزی شهرستان بویراحمد، مطالعات و پژوهش‏های شهری و منطقه‏ای، دوره 3، شماره 11: 97-118.
    22. فیضی، کامران و تاتاری، سعید (1383). بهبود کیفیت خدمات در پروازهای شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (پیمایش بر مبنای مدل کیفیت خدمات)، مطالعات جهانگردی، دوره 1، شماره 5: 53-84.
    23. قنبری برزیان، علی (1396). تبیین ذایقه گردشگری مذهبی در جامعه ایران با تأکید بر جوانان؛ موانع و چالش‏ها، برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، دوره 6، شماره 21: 116-135.
    24. کروبی، مهدی و یوسفی، جواد (1389). مقایسه ادراکات و انتظارات مهمانان نسبت به پنج بُعد کیفیت خدمات در صنعت هتلداری (مطالعه موردی هتل همای 2 مشهد)، مطالعات جهانگردی،دوره 5، شماره 13: 65-84. کوزه‏چیان، هاشم؛ خطیب زاده، مهدی؛ هنرور، افشار (1390). نقش ابعاد کیفیت خدمات گردشگری در رضایتمندی گردشگران ورزشی، پژوهش‏های مدیریت ورزشی و علوم حرکتی، دوره 1، شماره 2: 19-32.
    25. گی، چاک وای. (1382). جهانگردی در چشم اندازی جامع، ترجمه علی پارسائیان و محمد اعرابی، چاپ دوم، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
    26. لشکری، نعیمه و علاالدینی، پویا (1391). ارزیابی خدمات گردشگری اینترنتی در ایران: مطالعه هشت وبگاه، مجله جهانی رسانه، دوره 7، شماره 2: 1-22.
    27. لطیفی، سمیه؛ نادری مهدیی، کریم و زلیخایی سیار، لیلا (1392). موانع مؤثر بر توسعه فعالیت‏های گردشگری در نواحی روستایی همدان (با تأکید بر روستاهای هدف گردشگری)، برنامه ریزی منطقه‏ای، دوره 3، شماره 9: 77-87.
    28. لی، جان. (1378). گردشگری و توسعه در جهان سوم، ترجمه عبدالرضا رکن‏الدین افتخاری و معصومه‏السادات صالحی امین، چاپ اول، تهران: شرکت چاپ و نشر بازرگانی.
    29. محلاتی، صلاح الدین (1380). درآمدی بر جهانگردی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
    30. مدهوشی، مهرداد؛ ناصرپور، نادر (1382). ارزیابی موانع توسعه صنعت گردشگری در استان لرستان، پژوهشنامه بازرگانی، دوره 7، شماره 28: 25-58.
    31. مرادی، محمود؛ یوسفی، جواد و خاتمی، سیده سمیه (1394). کارکرد گردشگری مذهبی در توسعه‏اجتماعی نواحی روستایی استان خراسان جنوبی، نگرش‏های نو در جغرافیای انسانی، دوره 7، شماره 28: 125-138.
    32. مؤمنی، مصطفی؛ صرافی، مظفر؛ قاسمی خوزانی، محمد (1387). ساختار و کارکرد گردشگری مذهبی-فرهنگی و ضرورت مدیریت یکپارچه در کلان شهر مشهد. جغرافیا و توسعه، دوره 6، شماره 11: 13-38.
    33. وبسایت راسخون، (1389). اسامی امامزادگان و اماکن متبرکه‏استان خراسان جنوبی، به نشانی http://rasekhoon.net/article/show/161098 تاریخ مشاهده 22/12/1395.
    34. ورمزیاری، حجت؛ رحیمی، علیرضا وبابائی، محسن (1396). تحلیل فعالیت ها و خدمات مطلوب گردشگری کشاورزی، مطالعه موردی گردشگران الموت شرقی، برنامه‏ریزی و توسعه گردشگری، دوره 6، شماره 21: 77-95.
    35. ویلیامز، استفان (1388). جغرافیای گردشگری. ترجمه محمود ضیایی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
    36. یوسفی، جواد و  شریفی تهرانی، محمد (1395). تحلیلی بر اثرات اجتماعی و فرهنگی توسعه گردشگری (مطالعه شهرستان بیرجند)، راهبرد توسعه، شماره 48: 137-155.
    37. Boley, B.B., McGehee, N.G. and Hammett, A.T. (2017). Importance-performance analysis (IPA) of sustainable tourism initiatives: The resident perspective, Tourism Management, 58: 66-77.
    38. Chu, K.S.R. and Choi, T., (2000). An importance-performance analysis of hotel selection factors in the Hong Kong hotel industry: a comparison of business and leisure travelers, Tourism Management, 21(4): 363-377.
    39. Godfrey, K. and Clarke, J. (2000). The Tourism Development handbook, continuum, London.
    40. Mathew, P.V. and Sreejesh, S. (2017). Impact of responsible tourism on destination sustainability and quality of life of community in tourism destinations, Journal of Hospitality and Tourism Management, 31: 83-89.
    41. Raj, R. and Moepeth, N.D. (2007). Religious tourism and pilgrimage management, London: CABI press.

    Timothy, D.J. and Nyaupane, G.P. (2009). Cultural Heritage and Tourism in the Developing World: A Regional Perspective. London: Routledge.