تأملی پدیدارشناختی درباره نسبت طبیعت‌گردی و تخریب محیط زیست: با تأکید بر اندیشه‌های فلسفی هایدگر

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد رشته جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر، تحلیل فلسفی اثرات تخریبی طبیعت­گردی بر محیط زیست است. رویکرد مورد مطالعه پدیدارشناختی با تأکید بر  آراء هایدگر است. جامعه آماری تحقیق منابع دست اول و دومی است که دسترسی به آنها میسر بوده و شیوه تحلیل نیز توصف پدیدارشناختی موضوع تحقیق است. یافته­ های پژوهش نشان می‌دهد که اثرات تخریبی گردشگری به نوع تلقی و نگاه گردشگران به طبیعت بازمی­ گردد و نوع نگاه گردشگر به طبیعت با نوع بودن او به عنوان انسان مرتبط است. چنین به نظر می­رسد که در حال حاضر به علت غلبه نگاه تکنیکی، اقتصادی و سوداگرانه بر صنعت طبیعت­ گردی، نوع نگاه مناسب، دچار تخریب شده و در نتیجه ارتباط عمیق میان انسان و طبیعت با بحران مواجه گشته است. تحلیل پدیدارشناختی هایدگر امکان فهم چنین رویدادی را برای ما فراهم می­ سازد. با این همه هایدگر راه برون­رفت از این بحران را نیز نشان می‌دهد. به نظر او در برابر نگرش ابزاری و بهره­ کشانه، رواج نگرش هنری به طبیعت می‌تواند جایگزینی مناسب قلمداد شود. 

کلیدواژه‌ها


1.    اسپیگلبرگ، هربرت(1392).  جنبش پدیدارشناسی، درآمدی تاریخی، ترجمه مسعودعلیا. تهران: انتشارات مینوی خرد.
2.    ایدی، دن(1386). هنر و تکنولوژی: فلسفه پدیدارشناسی هایدگر درباب تکنولوژی، ترجمه شاپور اعتماد، در فلسفه تکنولوژی،تهران: نشر مرکز.
3.    الیاس، جان(1393). فلسفه تعلیم و تربیت قدیم و معاصر، ترجمه عبدالرضا ضرابی، تهران: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
4.    اوری،‌جان و لارسن، یوناس( بی تا ) . نگاه گردشگرانه، ترجمه صادق صالحی و نسرین سیدنژاد،‌ در دست چاپ.
5.    باقری،‌خسرو؛ سجادیه، نرگس و توسلی، طیبه(1389).  رویکردها و روش­های پژوهش در فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
6.    ساتن، دبلیو فلیپ(1393). درآمدی بر جامعه­شناسی محیط زیست، ترجمه صادق صالحی. تهران: انتشارات سمت.
7.    جمادی، سیاوش(1385). زمینه و زمانه پدیدارشناسی، تهران: انتشارات ققنوس.
8.    دارتیک، آندره(1392). پدیدارشناسی چیست؟ ترجمه محمود نوالی، تهران: انتشارات سمت.
9.    دکارت، رنه(‌1396). تاملات در فلسفه اولی، ترجمه احمد احمدی، تهران: انتشارات سمت.
10.رضایی، مهدیه و شبیری، ‌سید محمد(1396 ). تاثیر کاربرد شبکه­های اجتماعی بر ارتقای رفتار گردشگری حامی محیط زیست(‌مطالعه موردی: شبکه اجتماعی تلگرام )، فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 6، شماره 3، صص: 53-28.
11.راسخی،سعید؛کریمیپتانلار،سعیدومحمدی،ثریا(1396). اثرگردشگریبرمحیطزیست:  یک مطالعهموردیبرایکشورهایدرحالتوسعهوتوسعهنیافتهمنتخب،فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 5، شماره 16، صص: 94-71.
12.  رشیدیان،عبدالکریم(1384(. هوسرلدرمتنآثارش،تهران: نشرنی.
13.شبیری، سید محمد؛ بخشی پاپکیاده، سید؛ ابراهیمی، هادی(1392). اثرات اجرای برنامه­های آموزش زیست محیطی برطبیعت­گردی(‌مورد مطالعه: دانش­آموزان مدارس لنگرود )، فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری. دوره 2، شماره 7، صص: 162- 148.
14.شپرد، آن(1391). مبانی فلسفه هنر، ترجمه علی رامین. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
15.شبیری، سید محمد(1393). حفاظت از محیط زیست در برابر توسعه­ی گردشگری ناپایدار( مطالعه موردی: منطقه­ی دربند تهران )،  فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره­ 3، شماره 1، صص:  48- 33.
16.صالحی، صادق؛ قدمی، مصطفی و همتی گویمی، زهرا(1391). بررسی رفتارهای محیط زیستی در بین گردشگران ساحلی( مطالعه موردی: گردشگری ساحل بوشهر در ایام نوروز )، فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری. دوره1، شماره 1، صص:  58- 35.
17.صالحی، صادق؛ معمار، رحمت­ا... ، و  باید، آرزو(1394). تبیین جامعه­شناختی رفتار محیط­زیستی گردشگران(مطالعه موردی: پارک جنگلی نور )، فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره4، شماره 15، صص:  127 107.
18.صفارحیدری،‌ حجت(1396). آموزش عالی، کنش اخلاقی و گردشگری پایدار: رویکردی هرمنوتیکی، مجله­ی برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره 6، شماره­ ی 80، صص:  33- 8.
19.ضیایی، محمود؛ زندی، ابتهال؛ عباس­پور،‌نیلوفر و عبدی،‌مرجان(1393). توسعه پایدار گردشگری از دیدگاه دو مکتب ایدالیسم و پراگماتیسم، مجله­ی برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره 3، شماره 8، صص:  30- 11.
20.قربانی­نیا، زهرا؛ نیکزاد، وحید و صالحی، اسماعیل(1394). ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه­های گردشگری(‌مطالعه موردی: منطقه گردشگری اوان)،  فصلنامه برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، دوره 4، شماره 13، صص:  167- 147.
21.کارمن، تیلور(1390). مرلوپونتی، ترجمه مسعود علیا. تهران: انتشارات ققنوس.
22.ماتیوس، اریک(1389). مرلوپونتی، ترجمه رمضان برخوردار،  تهران: انتشارات گام نو.
23.مبانی نظری سند تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران(1390). تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
24.مددپور، محمد(‌1390). آشنایی با آرا متفکران درباره هنر، تهران: انتشارات سوره مهر، جلد 5.
25.مک­کواری،جان(1377.  فلسفه­هایوجودی،ترجمهمحمدسعیدحناییکاشانی،تهران:  نشر هرمس.
26.مک­کواری، جان(1397). هایدگر و مسیحیت، ترجمه شهاب­الدین عباسی. تهران:  انتشارات پارسه.
27.  هایدگر،مارتین(1386(. پرسشازتکنولوژی،ترجمه­یشاپوراعتماد،درکتابفلسفهتکنولوژی،چاپسوم،  تهران: : نشرمرکز.
28.هایدگر،مارتین(1387).هستیوزمان،ترجمه یسیاوشجمادی،تهران: نشرققنوس.
29.هایدگر، مارتین(1396). بنا کردن سکونت کردن فکر کردن، ترجمه شاپور اعتماد. در فلسفه تکنولوژی، تهران: نشر مرکز.
30.هایدگر، مارتین(1381). منشاء اثر هنری، ترجمه عباس منوچهری. در شعر، زبان و اندیشه رهایی، تهران: انتشارات مولی.
31.هورکهایمر،ماکس(1376).سپیدهدمانفلسفهتاریخبورزوایی،ترجمهیمحمدجعفرپوینه، تهران:  نشرنی.
32.    Muhammad; A., Mamudul; A., & Haroon Hafeez, M.(2018). Effect of tourism on environmental polluution: further evidence from Malaysia, Sangaapore and Thailand. Journal of Cleaner Production, Vol.190. PP:  330 – 338.
33.Buchanan, B.(2008). Onto – Ethologies, The Animal Environmets of Uexkull, Heideggar, Meleau-ponty/and Deleuze. State Univeristy of NewYork Press.
34.Butarbutar, R; & Marno, S.(2013). Environmental effects of ecotourism in Indonesia, Journal of Indonesia Tourism and Development Studies, 1(3):  97- 107.
35.Handriana, T. A.(2016).  Responsible environmental behavior intention of travelers on ecotourism sites,Tourism and Hospitality Management, 22(2):  135-150
36.Haydon, G.(2006).  Education, Philosophy and Ethical Environment, Taylor & Francis press.
37.Heidegger, M.(1977).  The Question Concerning Technology and Other Essays, Trans. By William Lovitt. New York. Harper & Row Publisher.
38.Heideger, M.(1962). Being and Time(J. Macquari & E. Robinson, trans), NewYork: Harper & Row Publisher
39.Mohanty, J. N.(2006). Intentionality, In Companion toPhenomenology and Existentialism, Edited by Hubert L. Dreyfus and Mark A. Wrathall. Blackwell Publishing. Ltd.
40.Pratt, V; Howarth, J & Brady, E.(2000).  Environment and Philosophy, London, Routledge press.
41.Sarkar, S.(2005).  Biodiversity and Environmental Philosophy: An Introduction, New York. Cambidge.
42.Stefanica, M., & Ionwla Butnaru, G.(2015).  Research on tourist’s perception of the relationship between tourism and environmet, 7th International Conference on Lobalization and Higher Education in Economics and Business Administration, GEBA, Procidia Economics and Finance, 20, PP:  595- 600.
43.Trofimenko, O., & Djafarova, E.(2011).  Development and opportunities for ecotourism in Russia, Sustainable Tourism: Socio-Cultural, Environmental and Economics Impact, pp. 339-350,
44.Wall, D.(1994).  Green History, London, Routledge Press.