واکاوی و تبیین کاستی‌ها و چالش‌های مناطق نمونه گردشگری

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران مدیر کل سابق دفتر مناطق نمونه سازمان میراث فرهنگی

2 دانشجوی دکترای جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی

3 کارشناسی ارشد مدیریت شهری، دانشگاه تهران

چکیده

گردشگری به عنوان یکی از  ابزارهای دستیابی به توسعه مطرح است، به طوری­ که این فعالیت با ترکیب و به کارگیری همزمان منابع داخلی و خارجی، منافع اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و فرهنگی زیادی دارد. در اغلب کشورها، به منظور هویت‌بخشی و عینیت‌بخشی به فعالیت‌های گردشگری، برای دست‌یابی به اهداف توسعه‌ای، مکان‌هایی برای ایجاد تأسیسات گردشگری و خدمات‌رسانی به گردشگران، درنظر گرفته می‌شود. مناطق نمونه گردشگری به عنوان یکی از تأسیسات گردشگری، بر اساس ماده 8 قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، به منظور ارایه خدمات به گردشگران و کاهش یا حذف عدم‌تعادل منطقه‌ای و نابرابری درآمد و فرصت‌های اشتغال، توسط بخش خصوصی و غیردولتی تأسیس و اداره می‌شوند. این پژوهش به دنبال بررسی کاستی‌ها و چالش ­های مناطق نمونه گردشگری کشور است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی-توسعه­ ای بوده که در قالب سنت کیفی از طریق بررسی اسناد و مدارک معتبر و انجام مصاحبه‌های اکتشافی و شیوه دلفی انجام شده است. نمونه­ مورد بررسی به صورت نمونه در دسترس، متشکل از 63 نفر مورد پرسش قرار گرفته‌اند. روش کار به این ترتیب بوده که پس از جمع‌آوری داده‌ها، از طریق اسناد و مدارک و تکمیل مصاحبه‌ها و پرسشنامه آگاهان و صاحب‌نظران، نتایج و یافته‌ها با رویکردی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است و سپس با استفاده از تکنیک دلفی، نتایج و گزاره‌های به دست آمده با نمونه مورد بررسی در میان گذاشته شد و پس از بحث و تبادل نظر، مشخص شده است که مناطق نمونه گردشگری کشور با مسایل و مشکلات اجرایی پیچیده­‌ای در زمینه مطالعات امکان‌سنجی، نامشخص بودن محدوده، نگرش آماری و کمی به آنها، وسعت زیاد، واگذاری اراضی، تغییر کاربری اراضی، تبعات منفی تمرکز منابع مالی، مسایل زیست‌محیطی، مشکلات اعتباری، تسهیلاتی و زیرساختی و مشکلات نظارتی، مواجه هستند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1.  افتخاری، عبدالرضا رکن‌الدین، پورطاهری مهدی و آقامحمدی، مهدی(1390). نقش مناطق نمونه گردشگری در توسعه مناطق عشایری(مطالعه موردی: منطقه نمونه گردشگری الوند شهرستان همدان)، گردشگری و توسعه، دوره  1، شماره 1، صص: 75-59.
  2. توکلی، مرتضی، کیانی، اکبر و هدایتی، صلاح(1389). تاثیر مناطق نمونه گردشگری در محرومیت‌زدایی از دیدگاه اجتماعات محلی(مطالعه موردی: منطقه اورامان تخت کردستان)،  مطالعات و پژوهش‌های شهری منطقه‌ای، دوره 2، شماره  6 ، صص: 94-73.
  3. تولایی، سیمین، ویسی، رضا، محمدی، مریم و عاشوری، فاطمه(1395). اولویت‌بندی مناطق نمونه گردشگری شرق استان گیلان جهت برنامه‌ریزی توسعه گردشگری، فصلنامه جغرافیایی فضای گردشگری، دوره  6 ، شماره21 ، صص: 80-63.
  4. جلالی، محبوبه و خادم‌الحسینی، احمد(1394). سطح‌بندی مناطق نمونه گردشگری در استان کرمان، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، سال پنجم، شماره 17، صص: 162-151.
  5. حاجی نژاد، علی، رحیمی، دانا  و تقی‌زاده، زهرا(1392). تدوین برنامه استراتژیک توسعه گردشگری در مناطق نمونه گردشگری روستایی مطالعه موردی: روستای نمونه گردشگری هجیج در شهرستان پاوه، آمایش سرزمین،  دوره  5، شماره1 ، صص: 78-51.
  6. خالدی، شهریار، منشی‌زاده، رحمت‌اله، ریکا، جهانبخش، خالدی، شاهین و خالدی، شبنم(1390).  امکان‌سنجی جاذبه‌های توریستی اگرواکوتوریستی در توسعه روستایی با تأکید بر باغات گیلاس و استفاده از مدل SWOT  مورد: دهستان لواسانات کوچک، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 23، صص: ۲۳-
  7. سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور(1395). قانون بودجه سال 8139
  8. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری(1382). قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، 1382.
  9. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری(1395). مجموعه گزارشات دفتر مناطق نمونه و زیرساخت‌های گردشگری.
  10. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری(1396). آیین‌نامه اجرایی نحوه تشکیل و اداره مناطق نمونه گردشگری، 1384.
  11. سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری(1397). دفتر مناطق نمونه گردشگری
  12. سجادیان، فاطمه، احسان سوری، محمد و شیخ، رضا(1396). ارزیابی استراتژیک مناطق نمونه گردشگری بر اساس روش تایید چندگانه مبتنی بر سیستم رای گیری؛ مطالعه موردی: مناطق گردشگری استان سمنان، گردشگری شهری،  دوره 4، شماره 3، صص: 32-19
  13. غنمی، امید، صمدی، یونس و چراغچی، سوسن(1386). مجموعه قوانین، مقررات، آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌ها و معاهدات سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، انتشارات سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، معاونت ارتباطات و فرهنگی
  14. فرج‌زاده اصل، منوچهر(1384). سیستم اطلاعات جغرافیایی و کاربرد آن در برنامه‌ریزی توریسم، تهران:  انتشارات سمت
  15. فرج زاده، منوچهر و احمدآبادی، علی(1389). ارزیابی و پهنه‌بندی اقلیم گردشگری ایران با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری(TCI) ، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، شماره 71، صص: 42-31 .
  16. قاسمی وسمه‌جانی، ابوطالب و کریمی، بهرام(1394). جایگاه اماکن باستانی و تاریخی در جذب گردشگران خارجی در ایران، دومین همایش بین‌المللی باستان‌شناسان جوان، دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. ۱۳۹۴
  17. مؤمنی، مهدی، تقی‌پور جاوی، مسلم، مستغاثی، شروین(1392). مکان‌یابی بهینه مناطق نمونه گردشگری، مطالعه موردی: استان سیستان و بلوچستان، فصلنامه فضای گردشگری، سال دوم، شماره 8. صص: 141-113
  18. نوری، غلامرضا، فتوحی، صمد و تقی‌زاده، زهرا(1391). اولویت‌بندی قطب‌های گردشگری استان کرمانشاه براساس پتانسیل مناطق نمونه گردشگری با استفاده از روش تصمیم‌گیری چندمعیاره تاپسیس، جغرافیا و پایداری محیط، شماره 4، صص: 94-75
  19. نوری، غلامرضا، تقی‌زاده، زهرا(1393). اولویت‌بندی مناطق نمونه گردشگری استان کرمانشاه جهت سرمایه‌گذاری مورد پژوهی: قطب گردشگری قصر شیرین، مجله آمایش جغرافیایی فضا، سال چهارم، شماره 11، صص: 104-85
  20. Altman, G. & Aleksanyan, G. P.(2016). Sustainability in Tourism: Problems and some Basic Directions of Sustainable Tourism Management, Geography, No.2, PP:  59–67.
  21. Dasgupta, A. & Rangan, V.(2007), Enclavisation of Tourism: Special Tourism Zones(STZs) in India, the 5th International Critical Geographies Conference, December 2007, Mumbai
  22. Dwyer, L.(2016). Planning for Sustainable Tourism: An Alternative Paradigm, International Journal of Tourism and Spirituality, 1(1): 28-43
  23. Haxton, P.(2015). A review of effective policies for tourism growth, OECD Tourism Papers, 2015/01, OECD Publishing, Paris,  http://dx.doi.org/10.1787/5js4vmp5n5r8-en.
  24. Kachniewska , M.A.(2015). Tourism development as a determinant of quality of life in rural areas, Worldwide Hospitality and Tourism Themes, 7(5): 500-515
  25. Liu, A. & Wall, G.(2006). Planning tourism employment: a developing country perspective, Journal of Tourism Management, 27(1): 159-170
  26. Raslanasa, S., Stasiukynas, A. & Jurgelaitytė, E.(2013). Sustainability assessment Studies of recreational buildings, Procedia Engineering, No. 57, PP:  929-937
  27. Sharpley, R.(2009). Tourism Development and the Environment: Beyond Sustainability? London: Earthscan.
  28. Sobirov, B.(2018). The concept of the tourist economic zone, case of Uzbekistan, World Scientific News, No. 98, PP:  34-45
  29. UNWTO(2018 a). World Tourism Barometer, Vol. 16
  30. UNWTO(2018 b). Tourism Highlights: 2018 Edition, World Tourism Organization
  31. Weaver, D. & Lawton, L.(2006). Tourism Management, Third Edition, Wiley Australia Touris
برنامه ریزی و توسعه گردشگری
دوره 8، شماره 28
خرداد 1398
صفحه 70-88

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار