مکانیابی مناطق مستعد توسعه گردشگری سلامت استان مازندران به روش تصمیم گیری چندمعیاره (AHP) و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران، شهر بابلسر، استان مازندران، کشور ایران

2 گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه مازندران، بابلسر، مازندران، ایران

3 دانشگاه مازندران

چکیده

فراهم آوردن شرایط ایجاد گردشگری سلامت به عنوان یکی از گونه های هدفمند و اقتصادی گردشگری، نیازمند توجه بیشتر برنامه ریزان و متخصصان حوزه گردشگری است. از این جهت، شناسایی پهنه های مستعد گردشگری سلامت و قابلیتهای توسعه آن امری ضروری می نماید. علاوه بر قابلیتهای درمانی، زمان و شرایط اقتصادی بهره-مندی از درمان، ویژگیهای محیطی گردشگری منطقه نیز از عوامل مؤثر در انتخاب مقصد گردشگری سلامت می باشد. در راستای این امر، پژوهش حاضر در نظر دارد از طریق مکانیابی به شناسایی مناطق مستعد توسعه گردشگری سلامت از نظر قابلیتهای محیطی منطقه، در استان مازندران بپردازد. روش بررسی پژوهش مبتنی بر رویکرد توصیفی – تحلیلی بوده و از روش تصمیم گیری چندمعیاره و سامانه اطلاعات جغرافیایی، جهت مکانیابی استفاده شده است. بر این اساس ابتدا با دسته بندی معیارهای محیطی مکانیابی گردشگری سلامت در سه گروه معیارهای

کلیدواژه‌ها


سازمان جهانی گردشگری، www.unwto.org.
سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری استان مازندران.
سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران.
برنامه ی آمایش استان مازندران، نشریه ی شماره ی یک، دفتر برنامه‌ریزی بودجه، معاونت برنامه‌ریزی استانداری مازندران.
اسدی بشنی، ابراهیم، 1389، نگاهی به درآمدزایی از صنعت توریسم: گردشگری سلامت و شاهراه سودآوری، ایران، شماره ی 4.
اسماعیلی، امین؛ نتاج، حمیداکبر و عمادی، محمدابراهیم، 1393، بررسی نقش منابع طبیعی و چشمه‌های آب معدنی استان مازندران در توسعه گردشگری سلامت، همایش بین المللی علمی راهبردی توسعه گردشگری جمهوری اسلامی ایران چالش‌ها و چشم اندازها، دوره ی اول، پژوهشکده ی گردشگردی جهاد دانشگاهی.
ایزدی، مرتضی؛ ایوبیان، علی؛ نصیری، طه؛ جنیدی، نعمت‌الله. فاضل، مژگان و حسینپور فرد، محمدجواد، 1391، وضعیت گردشگری سلامت در ایران؛ فرصت یا تهدید، مجله ی طب نظامی، دوره ی 14، شماره ی 2، صص 75 -69.
بیرانوند، اسماعیل، 1387، تحلیل فضایی جاذبه‌های گردشگری طبیعی شهرستان خرم‌آباد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکدۀ جغرافیا دانشگاه اصفهان.
خزاعی، نسا؛ امیری بشلی، معصومه؛ رسولی، سید حسن و گرگانی، گل آرا، ۱۳۹۵، تجزیه و تحلیل و اثرات توسعه صنعت گردشگری سلامت در استان مازندران، دومین کنفرانس بین‌المللی تحقیقات در عمران، معماری و شهرسازی و محیط زیست پایدار، استانبول، موسسه مدیران ایده پرداز پایتخت ویرا.
زارعی، عظیم و سیاه‌سرانی کجوری، محمدعلی، 1397، ارائه ی مدل پیش بینی کننده ی بازگشت گردشگران سلامت بر اساس خوشه‌های سبک زندگی (با تاکید بر چشمه‌های آبگرم رامسر)، فصلنامه ی مطالعات مدیریت گردشگری، دوره ی 13، شماره ی 41، صص 136-109.
عربشاهی کریزی، احمد و آریانفر، مرتضی، 1393، گردشگری سلامت و قابلیت‌های گردشگری پزشکی -درمانی در ایران، فصلنامه ی فضای گردشگری، سال سوم. شماره ی 9، صص152-133.
عطایی، محمد، 1389، تصمیم‌گیری چند‌معیاره، نشر دانشگاه صنعتی شاهرود، صص 180-179.
علیزاده ثانی، محسن؛ فراهانی، بنفشه و احمدی خطیر، طاهره، 1393، عوامل انگیزشی گردشگری سلامت در چشمه‌های آبگرم استان مازندران (مطالعات موردی: رامسر و لاویج)، مجله ی برنامه‌ریزی و توسعه ی گردشگری، سال سوم، شماره ی 11، صص 33-52.
قاسمی، علی؛ نوابخش، مهرداد و کردوانی و پرویز، 1396، اولویت‌بندی مقاصد گردشگری پیرامونی کلان­شهرها مورد: حومه‌های ییلاقی شمال تهران، فصلنامه ی اقتصاد فضا و توسعه ی روستایی، سال ششم، شماره ی 2، صص 187-173.
کیاکجوری، داود و میرتقیان رودسری، سید محمد، 1392، راهبردهای گردشگری پیشگیرانه چشمه‌های آبگرم و معدنی رامسر، فصلنامه ی مطالعات مدیریت گردشگری، سال هشتم، شماره ی 23، صص 129-97.
محمدی‌نژاد، سوده؛ اسماعیلی، رضا و جوکار سرهنگی، عیسی، ۱۳۹۲، ظرفیت سنجی توریسم سلامت از منظر گردشگران (مطالعه ی موردی روستای آبگرم لاریجان)، اولین همایش ملی گردشگری، جغرافیا و محیط زیست پایدار، همدان، انجمن ارزیابان محیط زیست هگمتانه.
معبودی، محمد تقی و حکیمی، هادی، 1394، عوامل تعیین‌کننده‌ی گردشگری پزشکی؛ نمونه ی موردی ایران، مجله‌ی برنامه‌ریزی و توسعه ی گردشگری، سال چهارم، شماره ی 15، صص 106-80.
موسوی، میرنجف؛ ویسیان، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه و اکبری، مهناز، 1394، بررسی و اولویت‌بندی توان‌ها و زیرساخت‌های توسعه ی گردشگری با روش‌های تصمیم‌گیری چند معیاره (مورد مطالعه: شهرستان‌های استان کردستان)، گردشگری شهری، دوره ی 2، شماره ی 1، صص 31-17.
مهرآرا, جواد؛ کوچ، سعدی و واضح راسخ مدبری، ویدا، ۱۳۹۷، نقش استان مازندران در گردشگری سلامت با رویکرد طبیعت درمانی، اولین همایش ملی کارآفرینی، چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس.
نوذراصل، سهند، 1395، عوامل موثر بر توسعه ی گردشگری سلامت در نواحی مقصد مطالعه ی موردی: چشمه‌های آبگرم رامسر، پایان‌نامه‌ی دوره ی کارشناسی ارشد در رشته اکوتوریسم، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر.
وارثی، حمید رضا وفتحی، عفت، 1387، برنامه‌ریزی توریسم درمانی در محدوده‌ی چشمه‌های آب معدنی و آبگرم استان اصفهان، مجله‌ی تحقیقات جغرافیایی، سال 23 ، شماره ی 90، صص 64-39.
یعقوبی سیاهگورابی، ریحانه؛ سیدیان، سید علی و رمضان‌زاده لسبوئی، مهدی، 1397، شناسایی عناصر وابسته به محیط در برنامه‌ریزی و ارتقاء صنعت گردشگری سلامت، ششمین همایش ملی مطالعات و تحقیقات نوین در حوزه‌ی علوم جغرافیا، معماری و شهرسازی ایران، تهران، انجمن توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین.
Altin, M., Singal, M., & Kara, D. (2011). Consumer Decision Components for Medical Tourism: A Stakeholder Approach Paper presented at the 16th Graduate Student Research Conference In Hospitality And Tourism, January 6-8, 2011, Houston, TX.
AWADZI, W. & PANDA, D. (2005) Medical Tourism: Globalization and Marketing of Medical Services. The Consortium Journal of Hospitality and Tourism, 11, 75-80.
Azizi, Hamid & Biglarib, Mahdi & Joudia, Pouya (2011). Assessment the feasibility of sustainable tourism in urban environments employing the cumulative linear model, International Conference on Green Buildings and Sustainable Cities, Procedia Engineering 21, pp 24 – 33.
Castillo-Manzano, José.I & López-Valpuesta, Lourdes & González-Laxe, Fernando (2011). The effects of the LCC boom on the urban tourism fabric: The viewpoint of tourism managers, Tourism Management 32 (2011), pp 1085-1095.
CROUCH, Geoffrey I.; RITCHIE, J.R. Brent. (1995) Destination competitiveness and the role of the tourism enterprise. In: CONFERENCE OF THE INTERNATIONAL MANAGEMENT DEVELOPMENT ASSOCIATION (IMDA),  July 13-16, Istanbul, Turkey, 1995.
Domínguez, Trinidad & Darcy, Simon & Alén González, Elisa (2014). Competing for the disability tourism market – A comparative exploration of the factors of accessible tourism competitiveness in Spain and Australia, Tourism Management Volume 47, April 2015, pp 261–272.
Huang, Jen-Hung & Peng, Kua-Hsin (2012). Fuzzy Rasch model in TOPSIS: A new approach for generating fuzzy numbers to assess the competitiveness of the tourism industries in Asian countries, Tourism Management 33(2012), pp 456-465.
Marlowe, J., & Sullivan, P. (2007). Medical tourism: the ultimate outsourcing. HR. Human Resource Planning, 30(2), 8-10.
Williams, S.(1998); Tourism Geography, London: Rautledge: 151, 159.
YORK, D. (2008) Medical tourism: the trend toward outsourcing medical procedures to foreign countries. The Journal Of Continuing Education In The Health Professions, 28, 99-102.v