تبیین عوامل موثر بر دیدگاه ذینفعان به وضعیت پایداری توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند ،ایران

2 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملکان

3 گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرند

10.22080/jtpd.2020.18096.3216

چکیده

هدف از پژوهش حاضر که از نوع توصیفی ـ تحلیلی و به روش پیمایشی انجام شده، بررسی وضعیت پایداری گردشگری شهر تبریز و عوامل مؤثر بر آن می‌باشد. جامعه‌ی آماری تحقیق حاضر را سه گروه ذینفعان گردشگری (شهروندان، گردشگران و کارشناسان) تشکیل داده‌اند. 380 نفر از شهروندان (سرپرستان خانوار) به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند. همچنین، 100 نفر از گردشگران و نیز تعداد 50 نفر از کارشناسان به عنوان نمونه به صورت تصادفی انتخاب گردید و اطلاعات لازمه با استفاده از ابزار تحقیق جمع‌آوری شد. در این مطالعه با استفاده از ابزار بارومتر پایداری به اندازه‌گیری وضعیت پایداری گردشگری شهر تبریز پرداخته شد. تحلیل بخشی از داده‌ها از طریق تحلیل همبستگی و الگویابی معادلات ساختاری و با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS وSmart PLS انجام شده است. نتایج بیانگر این مطلب است که ابعاد و شاخص‌های اقتصادی گردشگری از پایداری بیشتری نسبت به سایر ابعاد برخوردارند. همچنین، مدل ساختاری نشان داد، از نظر سه گروه شهروندان، کارشناسان و گردشگران متغیرهای امنیت، تبلیغات، زیرساخت‌ها، عوامل رفاهی و مدیریت منابع انسانی دارای آثار مثبت و معنی‌داری در سطح 95 درصد اطمینان بر وضعیت توسعه پایدار گردشگری در شهر تبریز دارند.

کلیدواژه‌ها


آقاسی زاده، عبدالله و ابراهیم زاده، عیسی (1388). تحلیل عوامل مؤثر بر گسترش گردشگری در ناحیه ساحلی چابهار با استفاده از مدل راهبردی SWOT. فصلنامه مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، دوره اول، شماره اول، صص 128-107.
اکبریان رونیزی، سعیدرضا (1395). سنجش پایداری گردشگری در روستاهای هدف گردشگری مطالعة موردی: شهرستان سپیدان. پژوهش های روستایی، دورة هفتم، شمارة اول، صص 193-167.
اکبریان رونیی، سعیدرضا و رضوانی، محمدرضا (1394). تحلیل و تبیین پایداری توسعة گردشگری در مناطق روستایی (مورد: بخش مرکزی شهرستان دماوند). فصلنامة پژوهش های جغرافیای انسانی، شمارة 1، صص 95-81.
پاپلی یزدی، محمدحسین و سقایی، مهدی (1385). گردشگری، ماهیت و مفاهیم. تهران ،انتشارات سمت، چاپ اول.
تقوایی، مسعود و حسینی خواه، حسین (1396). برنامه ریزی توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر روش آینده­پژوهی و سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر یاسوج). مجله ی برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال ششم، شماره ی 23، صص 30-8.
تقوایی، مسعود.، وارثی، حمیدرضا و صفرآبادی ،اعظم (1391). عوامل موثر در توسعه گردشگری شهری کرمانشاه. فصلنامه جغرافیا، دوره جدید، سال 10، شماره 33، صص 47-27.
رازقی مله، هادی و ابراهیمی، قربانعلی (1397). تحلیل رابطه علی سرمایه اجتماعی و توسعه پایدار گردشگری (مطالعه موردی: شهر ساری). مجله ی برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال هفتم، شماره ی 52 صص 71-46.
رضوانی، محمدرضا.، اکبریان رونیزی، سعیدرضا.، رکن الدین افتخاری، عبدالرضا و بدری، سیدعلی (1391). تبیین شاخص های محک پایداری در ارزیابی آثار الگوهای گردشگری در نواحی روستایی پیرامون کلانشهرها؛ مطالعة موردی: نواحی روستایی پیرامون کلانشهر تهرا ن، فصلنامة پژوهش های جغرافیای انسانی، شمارة 9، صص 94-69.
رضوانی، محمدرضا.، بدری، سیّدعلی.، ترابی، ذبیحالله.، ملکان، احمد و عسگری، علی (1395). ارزیابی توسعه ی پایدار گردشگری در مناطق روستایی حاشیه کلانشهر تهران (مورد مطالعه: روستای آهار). پژوهش های روستایی، دوره دوم، شماره هفتم، صص 298-286.
رکن الدین افتخاری، عبدالرضا.، مهدوی، داوود و پورطاهری، مهدی (1389). ارزیابی پایداری گردشگری در روستاهای تاریخی ـ فرهنگی ایران با تأکید بر پارادایم توسعه پایدار گردشگری. فصلنامة مطالعات گردشگری، شمارة 14، صص 39-1.
شاطریان، محسن.، غلامی، یونسی و میرمحمدی، محمد (1396). ارزیابی شاخص های توسعه گردشگری پایدار شهری (مطالعه موردی شهر کاشان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 17، شماره 64، صص 214-195.
فیروزی، محمدعلی و زادولی خواجه، شاهرخ (1396). مدل استراتژیک SOAR گامی به سوی برنامه ریزی راهبردی توسعه ی گردشگری شهری (نمونه موردی کلانشهر تبریز). فصلنامه برنامه ریزی منطقه ای، دوره هفتم، شماره 25، صص 40-29.
قدمی، مصطفی (1386). مدل سازی توسعه شهری - گردشگری ( نمونه: شهر کلاردشت). رساله دکتری در رشته جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تهران، تهران.
قدمی، مصطفی و ناصر علیقلی زاده فیروزجایی، ناصر (1391). ارزیابی توسعه گردشگری مقصد در چارچوب پایداری نمونه مورد مطالعه (دهستان تمشکل/ شهرستان تنکابن). فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 27، شماره پیاپی 104، صص 104-79.
قنبری، ابوالفضل و شجاعی وند، بهمن (1394). بررسی نگرش مردم نسبت به توسعه گردشگری شهری، مطالعه موردی مناطق 7و 10 تبریز. فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، سال 30، شماره چهارم، صص 185-168.
محمدی، مصطفی (1397). بررسی نگرش ذینفعان به میزان پایداری توسعه ی طبیعت گردی (مطالعه ی موردی: مجموعه ی روستایی جواهرده در شهرستان رامسر). مجلهی برنامه ریزی و توسعه گردشگری، سال هفتم، شماره ی 52، صص 39-15.
 
 
Abdollahzadeh, G. and Sharifzadeh, A. (2014). Rural residents’ perception toward tourism development: A study from Iran, Tourism Research, 16: 126-136.
Allen, L. R., Long, P. T., Perdue, R. R., & Kieselbach, S. (1988). The impact of tourism development on resident’s perception of community life. Journal of Travel Research, 27(1), 16-21.
Amir, A. F., Ghapar, A. A., Jamal, S. A. & Ahmad, K. N. (2015). Sustainable tourism development: a study on community resilience for rural tourism in Malaysia, Procedia-social and behavioral sciences, No. 168: 116-122.
Asmelasha, A. G., Kumarc, S. (2019). Assessing progress of tourism sustainability: Developing and validating sustainability indicators. Tourism Management, 71: 67-83.
Butler, R. W. (1998). Sustainable tourism – looking backwards in order to progress? In C. M. Hall & A. A. lew (Eds), sustainable tourism: Geographical perspectives (PP. 25-34). New York: Addison Wesley Longman ltd.
Byrd, E. T. (2007). Stakeholders in sustainable tourism development and their roles: applying Stakeholder theory to sustainable tourism development, Tourism Review, 62(2): 6-13.
Chamberlain, K. (2002). Asia pacific. In A. Lockwood A & S. Medlik (Eds), Tourism & hospitality in the 21st century (pp. 134-53). Boston, M.A: Butterworth Heineman.
Choi, S.H., (2003). Measurement of Sustainable Development progress for Managing Community Tourism, Dissertation for PHD) Texas A&M University.
Conaghan, A., Hanrahan, J. and McLoughlin, E. (2015). A model for the transition towards the sustainable management of tourism destinations in Ireland, International Journal for Responsible Tourism, 4(2): 103-122.
Dwyer, L., Edwards, D., Mistilis, N., Roman, C. and Scott, N. (2009). Destination and enterprise management for a tourism future, Tourism Management, 30(2): 63-74.
Fazenda, N., Da silva, F.N., and Costa, C. (2010). Douro Valley Tourism Plan; The plan as part of a sustainable tourist destination development process. Journal of World Hospitality and tourism, 2(4): 428-440.
Fokiali, P., Xanthakou, Y., Tatlidil, E., and Kaila, M. (2006). Tourism and sustainable development strategies in RHODES: The Awareness of The Local Societies. Journal of Ege Academic Review, 6(2): 25-46.
Freeman, R. E. (1983). Strategic management: a stakeholder approach. Advances in Strategic management, 1(1): 31-60.
Freeman, R. E. (2010). Strategic management: a stakeholder approach, Cambridge: Cambridge University Press.
Gunn, C. A. and Var, T. (2002). Tourism planning. London: Routledge.
Hawkes, S., & Williams, P. (1993). From principles to practice: A casebook of best environmental practice in tourism. Burnaby, BC: Centre for Tourism policy.
Haenlein M, Kaplan AM, 2004. A Beginner’s Guide to Partial Least Squares Analysis. Understanding Statistics, 3(4), 283-297.
Hunter, C., and Green, H. (1995). Tourism and environment, London: Rout ledge.
Manuel, R., Patricia Pinto and João, S. (2017). Residents’ attitudes and the adoption of pro-tourism behaviours: The case of developing island countries, Tourism Management, 61: 523–537.
Muresan, I.C., Oroian, C.E., Harun, R., Arion, F.H., Porutiu, A., Chiciudean, G.O., Todea, A. and Lile, R. (2016). Local residents’ attitude toward sustainable rural tourism development, Sustainability, 8(1): 1-14.
Sheldon, P. J., & Abenoja, T. (2001). Resident atitudes in a mature destination: the case of Waikiki. Tourism management, 22 (5), 435-443.
UNWTO (2007). An introduction to destination Management, World tourism organization. www.pub,Unwto.org. P.1.
Van der Duim, V. (2005). Tourism-scape: an actor-network perspective on sustainable tourism development, PhD Thesis). Wageningen, D. C.: Wageningen University.
Whitton, T. (2002). The contribution of tourism to the national economy. National tourism summit, 2nd Aug, 2002, warsick, fiji, http://internetfiji.com/tes/warwick,html,accessedMarch26,2003.