چارچوب نظریه‌ای برنامه‌ریزی گردشگری خلاق: مرور نظام‌مند

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت گردشگری، دانشکده مدیریت، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

2 گروه مدیریت گردشگری، دانشگاه علامه طباطبایی

3 گروه مدیریت گردشگری، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران

10.22080/jtpd.2022.22659.3631

چکیده

گردشگری خلاق که به عنوان نسل سوم گردشگری پس از گردشگری انبوه و گردشگری فرهنگی و در پاسخ به چالش‌ها و اثرات منفی آنها ایجاد شده، از ابتدای معرفی در دهه 1990 تا به امروز شاهد تغییراتی در روند برنامه‌ریزی و ماهیت بوده است. این نوع گردشگری به عنوان یک تئوری مطرح نیست، اما تئوری‌های برنامه‌ریزی گردشگری متعددی در فرایند مطالعات، برنامه‌ریزی و مدیریت آن موثر بوده‌اند. با توجه به شکاف مطالعاتی موجود، هدف این پژوهش شناسایی تئوری‌های برنامه‌ریزی تاثیرگذار در فرایند مطالعات، برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری خلاق می‌باشد. برمبنای این هدف، با بهره‌گیری از مدل پریسما، 117 مقاله منتشر شده در حوزه گردشگری خلاق در پایگاه های داده وب اف ساینس و اسکوپوس برای مرور نظام‌مند (سیستماتیک) انتخاب شد‌. به منظور بررسی تعداد فراوانی تئوری‌های دخیل در برنامه ریزی گردشگری خلاق، از تکنیک تحلیل محتوای کمی از نرم افزارمکس کیودا استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده برخی تئوری‌های برنامه‌ریزی گردشگری از جمله ذی‌نفعان، مشارکتی، پایداری، هم‌آفرینی و شبکه‌ای به عنوان تئوری‌های بالقوه در حوزه گردشگری خلاق شناسایی و مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. همچنین نتایج حاکی از آن است که رویکرد ذینفعان و مشارکتی، بیشترین تعداد فراوانی را در مطالعات مرتبط با گردشگری خلاق داشته است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • اجلالی، پرویز. (1399). نظریه برنامه ریزی چیست؟ در نظریه برنامه­ریزی، دیدگاه­های سنتی و جدید. اجلالی، پرویز؛ رفیعیان، مجتبی و عسگری، علی. چاپ هشتم. نشر آگه.
  • انواری، م. ر. و کرم اللهی، ن. ا.. (1397). بررسی‎انتقادی‎مبانی‎معرفتی‎نظریه‎ کنشگر- شبکه برونو لاتور. معرفیت فرهنگی اجتماعی. سال نهم، شماره سوم، پیاپی 35، 54-35.
  • بدری، س. ع.؛ رضوانی، م. ر. و حیدری، ز. (1392). مشارکت اجتماع محلی در برنامه ریزی گردشگری کشاورزی (مطالعه موردی: نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان تنکابن). برنامه ریزی و توسعه گردشگری.شماره 4. 43-65
  • بسته نگار، م.، و حسنی، ع.، و خاکزاربفرویی، م. (1396). طراحی مدل مفهومی گردشگری خلاق. گردشگری و توسعه, 6(2 (پیاپی 11) ), 81-108.
  • جهاندیده، س.، و رحمتی، م.، و زارعی ‌متین، ح. (1396). طراحی مدلی برای خط مشی گذاری شبکه ای در حوزه گردشگری کشور. مدیریت فرهنگ سازمانی, 15(3 ), 483-502.
  • طالب، م.، و بخشی زاده، ح.، و میرزایی، ح. (1387). مبانی نظری مشارکت اجتماع روستایی در برنامه ریزی گردشگری روستایی در ایران. روستا و توسعه، 11(4)، 25-52.
  • رفیعیان، م. (1399). برنامه ریزی مشارکتی. در نظریه برنامه­ریزی، دیدگاه­های سنتی و جدید. اجلالی، پرویز؛ رفیعیان، مجتبی و عسگری، علی. چاپ هشتم. نشر آگه.
  • شفیعی، زاهد، فرخیان، فیروزه و میرقدر، لیلا (1392). اصفهان به عنوان شهر خلاق صنایع دستی با رویکرد توسعه گردشگری. فصلنامه علمی- پژ.هشی و بین المللی جغرافیای ایران، دوره جدید، 12(43).
  • شیانی، م.، و رضوی الهاشم، ب.، و دلپسند، ک. (1391). بررسی عوامل اجتماعی موثر بر مشارکت شهروندان در مدیریت امور شهری تهران. مطالعات جامعه شناختی شهری (مطالعات شهری), 2(4), 215-240.
  • Anvari, M.R. & Karamollahi, N. (2018). A Critical Examination of the Epistemic foundations of Actor-Network Theory by Bruno Latour. 9(3), 35 [In Persian].
  • Badri, S.A., Rezvani, M.R. & Heydari, Z. (2013). Community participation in agricultural tourism planning (Case study: Rural areas of central district, Tonekabon county). Journal of Tourism Planning and Development, 2(4), 43 [In Persian].
  • Bastenegar, M., Hasani, A. & Khakzar Befruee, M. (2017). The Design of Creative Tourism Conceptual Model.Journal of tourism and development, 6(2), 81-108 [In Persian].
  • Binkhorst, E. (2007), Creativity in tourism experiences: the case of Sitges, in G. Richards and J. Wilson (eds), Tourism, Creativity and Development, London: Routledge, pp. 125–44.
  • Briggs, S. (2005). Cultural Tourism: How You Can Benefit – a VisitBritain Advisory Guide, ed. A. Bevan, London: VisitBritain.
  • Buaban, M. (2016). Community-Based Creative Tourism Management to Enhance Local Sustainable Development in Kanchanaburi Province, Thailand. Unpublished doctoral dissertation. Nakhon Pathom Rajabhat University
  • Byrd, E. T. (2007). Stakeholders in sustainable tourism development and their roles: applying stakeholder theory to sustainable tourism development.Tourism review.
  • Carvalho, R. M. F., da Costa, C. M. M., & Ferreira, A. M. A. P. (2019). Review of the theoretical underpinnings in the creative tourism research field.Tourism & Management Studies, 15(1SI), 11-22.
  • Dredge, D. (2006). Networks, Conflict and Collaborative Communities. Journal of Sustainable Tourism, 14(6), 562–581.
  • De Bruin, A., & Jelinčić, D. A. (2016). Toward extending creative tourism: participatory experience tourism. Tourism Review.
  • Duxbury, N., & Richards, G. (2019). Towards a research agenda for creative tourism: developments, diversity, and dynamics. In Duxbury, N. & Richards, G. (Eds.), A Research Agenda for Creative Tourism. Cheltenhan: Edward Elgar Publishing.
  • Ejlali, P. (2020). What is theory of planning? In planning theory, traditional and new perspectives. Ejlali, P., Rafieian, M. & Asgari, A. Eighth edition. Agah Publications [In Persian].
  • Freeman, R. E. 1984. Strategic Management: A Stakeholder Approach. Boston: Pitman.
  • Galvagno, M., & Dalli, D. (2014). Theory of value co-creation: a systematic literature review. Managing service quality.
  • Galvagno, M., & Giaccone, S. C. (2019). Mapping creative tourism research: Reviewing the field and outlining future directions. Journal of Hospitality & Tourism Research, 43(8), 1256-1280.
  • Hu, K., Wu, H., Qi, K., Yu, J., Yang, S., Yu, T., Zheng, J., & Liu, B. (2018). A domain keyword analysis approach extending Term Frequency-Keyword Active Index with Google Word2Vec model. Scientometrics, 114(3), 1031–1068.
  • Jelinčić, D.A. (2009), Splintering of tourism market: New appearing forms of cultural tourism as a consequence of changes in everyday lives. Collegium antropologicum, Vol. 33, No. 1, pp.259-266.
  • Jahandideh, S., Rahmati, M.H. & Zareei Matin, M. (2018). Proposing a Model for Networking policy Making in Iran,s Tourism Area. Organizational Culture Management, 15(45), 483-502 [In Persian].
  • Jian, Z. Q., Linghu, K. R., & Li, L. (2016). The evolution and prospects of value co-creation research: a perspective from customer experience to service ecosystems. Foreign Economies & Management, 38, 3-20.
  • Korez-Vide, R. (2013). Promoting sustainability of tourism by creative tourism development: how far is Slovenia?Innovative issues and approaches in social sciences, 6(1), 77-102.
  • Lindroth, K., Ritalahti, J., & Soisalon‐Soininen, T. (2007). Creative tourism in destination development. Tourism Review, 62(3/4), 53–58.
  • Maitland, R., & Newman, P. (2004). Developing metropolitan tourism on the fringe of central London.International Journal of Tourism Research, 6(5), 339-348.
  • Moscardo, G., Dann, G., & McKercher, B. (2014). Do tourists travel for the discovery of “self” or search for the “other”?Tourism Recreation Research, 39(1), 81-106.
  • Nguyen, T. Q. T., Young, T., Johnson, P., & Wearing, S. (2019). Conceptualising networks in sustainable tourism development.Tourism Management Perspectives, 32, 100575.
  • Pera, R. (2017). Empowering the new traveller: storytelling as a co-creative behaviour in tourism. Current Issues in Tourism, 20(4), 331-338.
  • Pimenta, C. A. M., Ribeiro, J. C., & Remoaldo, P. C. (2021). The relationship between creative tourism and local development: a bibliometric approach for the period 2009-2019.Tourism & Management Studies, 17(1), 5-18.
  • Poon, A. (2003). Competitive strategies for a ‘new tourism. Classic reviews in tourism, 130-142.
  • Prebensen, N. K., & Foss, L. (2011). Coping and co‐creating in tourist experiences.International journal of tourism research, 13(1), 54-67.
  • Rafieian, M. (2020). Collaborative planning. In planning theory, traditional and new perspectives. Ejlali, P., Rafieian, M. & Asgari, A. Eighth edition. Agah Publications [In Persian].
  • Remoaldo, P., Matos, O., Freitas, I., Gôja, R., Araújo Alves, J., Ribeiro, V., Pereira, M. & Xavier, C. (2020). An international overview of certified practices in creative tourism in rural and urban territories. Journal of Hospitality & Tourism Research, 1096348020950792.
  • Richards, G., & Raymond, C. (2000). Creative tourism. ATLAS news, 23(8), 16-20.
  • Richards, G., & Wilson, J. (2006). Developing creativity in tourist experiences: A solution to the serial reproduction of culture? Tourism Management, 27, 1209–1223.
  • Richards, G., & Wilson, J. (2007). Tourism, Creativity and Development, London: Routledge.
  • Richards, G. (2009). Creative tourism and local development. Creative Tourism: A global conversation, 78-90.
  • Richards, G. (2011). Creativity and tourism: The state of the art. Annals of Tourism Research, Vol. 38 No. 4, pp. 1225-1253.
  • Sano, H. (2016). Theoretical consideration on creative tourism. Journal of Global Tourism Research, 1(2), 127-132.
  • Sautter, E. T., & Leisen, B. (1999). Managing stakeholders a tourism planning model. Annals of tourism research, 26(2), 312-328.
  • Sfandla, C., & Björk, P. (2013). Tourism experience network: Co‐creation of experiences in interactive processes. International Journal of Tourism Research, 15(5), 495-506.
  • Shafiei, Z., Farokhian, F. & Mirghadar, L. (2015). Isfahan's potentials as a creative city of crafts with tourism development approach. Geography, 12(43), 251-278 [In Persian].
  • Shiani, M., Razavi Al-Hashim, B. & Delpsand, K. (2012). Investigating the social factors affecting the participation of citizens in the management of urban affairs in Tehran. Quarterly Journal of Urban Sociological Studies, 2 (4), 215 [In Persian].
  • Taleb, M., Bakhshizadeh, H. & Mirzaee, H. (2009). Theoretical Underpinnings of Rural Community Participation in the Planning of Rural Tourism in Iran. Journal of Village and Development, 11(4), 25-52 [In Persian].
  • Tan, S. K., Kung, S. F., & Luh, D. B. (2013). A model of ‘creative experience’in creative tourism.Annals of tourism research, 41, 153-174.
  • Torres, R. (2002). Cancun’s tourism development from a Fordist spectrum of analysis. Tourist studies, 2(1), 87-116.
  • Tosun, C. (1999). Towards a typology of community participation in the tourism
  • Vargo, S.L.; Lusch, R.F. (2016). Institutions and axioms: An extension and update of service-dominant logic. Acad. Mark. Sci. 44, 5–23.
  • Weaver, D. (2007). Sustainable tourism. Routledge.
  • Yuksel, F., Bramwell, B.& Yuksel, A. (1999). Stakeholder interviews and tourism planning at Pamukkale, Turkey. Tourism Management, 20, 351-360

 

 

 

 

برنامه ریزی و توسعه گردشگری
دوره 11، شماره 41
تیر 1401
صفحه 103-121

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار