منازعۀ معنا در میدان گردشگری (مورد مطالعه: گردشگران شهر سنندج)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه کردستان

2 استادیار جامعه شناسی دانشگاه کردستان

3 کارشناسی ارشد جامعه شناسی

چکیده

گردشگری از جمله پدیده­ هایی است که از دیرباز بخشی از حیات اجتماعی آدمیان بوده است. باوجود تفاسیر متعدد گردشگران از کنش گردشگری و مکان­ های توریستی، ایماژها و تصوراتِ قبلی پیش از مواجهه با واقعیت مکانی و فرهنگی اذهانِ گردشگران را شکل می­ دهد. پژوهش حاضر درصدد است تا با کاربست مفاهیم و روش های کیفی ایماژها، تصورات، پیش­ پنداشت­ ها و انگاره­ های ذهنی گردشگرانی که در بهار 95 به شهر سنندج سفر کرده­ اند را فهم و تفسیر کند. به­ همین­ منظور داده­ های این مطالعه طی مصاحبه­ های عمیق با این گردشگران گردآوری‌ شده است. با استفاده از روش نمونه­ گیری با حداکثر تنوع 26 نفر از مطلعین کلیدی انتخاب شدند. درنهایت داده­ های گردآوری‌ شده در قالب 85 خرده­ مقوله و 20 مقوله محوری و یک مقوله هسته کدگذاری و تحلیل شده­ اند. نتایج مصاحبه با گردشگرانی که خارج از استان کردستان به سنندج سفر کرده­ اند نشان داد که «بقایای ایستارهای زمان جنگ»، «تبلیغات مذهبیِ ناقص» و «جهت­ دهی­ های سردرگم­ کننده» نقشی کلیدی در شکل­ دهی اذهان گردشگران دارند. هم چنین عواملی مثل «شبح قومیت» و «پیش­ انگاشت­ های تاریخی» و «تعامل­ های مخدوش» درمقام شرایط مداخله­ گر عمل می­ کنند. لذا گردشگرانی که به شهر سنندج سفر می­ کنند معمولاً واقعیت­ های عینی و نمادینی نظیر «تعامل­ های بی­ روح»، «ترحم نسبت به بومیان»، «مصالحه تاکتیکی»، «احساس تغییرناپذیر بودن جامعۀ مقصد» و «درهم­ تنیدگی زیست­ بوم و سنت­ ها» را تجربه می­ کنند. مسافرت آن­ها به این منطقه، بنا به تفسیر خودشان، واجد پیامدهایی مثل «تغییر نگرش و انتظارات»، «تسهیل تعامل»، «دگردیسی ایستارها» و «کم­رنگ­ شدن مرزها» است. مقوله هسته­ ای که از دل تحلیل همۀ این مقولات حاصل می­ شود و به­ مدد آن می­ توان فرایند گردشگری به شهر سنندج را قرائت کرد «گردشگری به­ مثابه قلمرو مبادله و منازعه معنا» است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    1. استروس، آنسلم و کوربین، جولیت (1393). مبانی پژوهش کیفی، ترجمۀ ابراهیم افشار، تهران: نشر نی.
    2. بنت، اندی (1386). فرهنگ و زندگی روزمره، ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاوشیان، تهران: نشر اختران.
    3. دهقان، علیرضا (1387). تجربه گردشگری در فضای واقعی و مجازی، تحقیقات فرهنگی، شماره 4:  19-1.
    4. راودراد، اعظم و حاج­محمدی، علی (1389). تفاوت شناخت حاصل از گردشگری واقعی و گردشگران مجازی بر پایه نظریه روایت، تحقیقات فرهنگی، شماره 2 : 61-81.
    5. شمسی­پور، علی­اکبر؛ فرخ­نیا، رحیم و علیرضایی، راحله (1393). معنایابی و معناسازی متقابل گردشگر و گردشگری (مطالعه موردی: شهر همدان)، برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، سال 3، شماره 11:  141-159.
    6. صالحی، صادق و امام­قلی، لقمان (1391). مطالعه تجربی رابطۀ آگاهی و رفتارهای زیست­محیطی (مطالعه مناطق شهری و روستایی شهر سنندج)، مسایل اجتماعی ایران، سال 3، شماره 1: 121- 147.
    7. صالحی، صادق و امام­قلی، لقمان (1391). بررسی تأثیر سرمایۀ اجتماعی بر رفتارهای زیست­محیطی (مطالعه موردی: استان کردستان)، مجلۀ جامعه­شناسی ایران، سال 13، شماره 4: 91-115.
    8. کاستلز، مانوئل (1380). عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ (ظهور جامعه شبکه­ای)، ترجمۀ احمد عقیلیان، افشین خاکباز و حسن چاوشیان، تهران: طرح نو.
    9. محمودی، سمیه؛ رنجبریان، بهرام و فتحی، سعید (1394). شناسایی عوامل مؤثر بر تصویر ذهنی گردشگران خارجی از ایران، برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، سال 4، شماره 13: 72-92.
    10. Bauman, Z. (2002). Society under Siege, Cambridge: Polity.
    11. Carlson, M. (1996). Performance: A Critical Introduction, London: Routledge.
    12. Chaney, D. (2002). Cultural Change and Everyday Life, Basingstoke: Palgrave.
    13. Cohen, E. (1988). Traditions in the qualitative sociology of tourism, Annals of Tourism Research, 15(1): 29-46.
    14. Crouch, D. (2001), Tourist encounters, Tourist Studies, 1(3): 253-270.
    15. Eade, J. (2002). Adventure tourists and locals in a global city: Resisting tourists performances in London; s East End, in S. Coleman and M. Crang (Eds) Tourism: Between Place and Performance, Oxford: Berghahn Books.
    16. Glasser, B and A. Strauss, L. (1967). The Discovery of Grounded Theory, Strategies for Qualitative Research, London: Weidenfeild and Nicolson.
    17. Shields, R. (1991). Places on the Margin: Alternative Geographies in Modernity, London: Routledge.
    18. Urry, J. (1990). The Tourist Gaze: Leisure and Travel in Contemporary Societies, London: Sage.
    19. Urry, J. (1995). Consuming Places, London: Routledge.