بررسی تأثیر گردشگری مذهبی بر ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان (مطالعه موردی: حوزه نفوذ گردشگاهی شهر مشهد)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

از دیدگاه اجتماعی پذیرش گردشگران مذهبی در یک روستا بر روی نحوه کنش پذیری، نحوه رابطه متقابل انسان ها و نحوه زیست­پذیری می­ تواند، موثر باشد. بر این اساس تحقیق حاضر به بررسی تأثیر گردشگری مذهبی بر ارتقاء کیفیت زندگی روستاییان درحوزه نفوذ گردشگاهی شهر مشهد می‌پردازد. پژوهش از نظر هدف، نوع کاربردی و روش انجام تحقیق توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری در این پژوهش، روستاهای دارای بقاع متبرکه در حوزه نفوذ گردشگری شهر مشهد می­ باشند به عنوان نمونه انتخاب گردید. حجم گردشگران مورد بررسی با استفاده از فرمول کوکران 196 نفر و حجم جامعه میزبان هم 185 نفر تعیین شد. واحد تحلیل در این پژوهش "روستا" است و اطلاعات استخراج شده از پرسشنامه با استفاده از روش‌های تجزیه و تحلیل آماری در دو نرم افزار SPSS و LISREL مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد که در روستاهای مورد بررسی روستای میامی و حصار دارای بیشترین میانگین(شاخص­های تحقیق) و روستای خواجه حسین آباد دارای کمترین میانگین می­ باشند همچنین با توجه به نرمال بودن شاخص ­های تحقیق برای بررسی اثر گردشگری مذهبی بر ابعاد کیفیت زندگی از نرم افزار لیزرل استفاده شده است که نتیجه نشان می­ دهد بین گردشگری مذهبی و ابعاد کیفیت زندگی رابطه معنادار وجود دارد و مدل نهایی لیزرل نشان می­ دهد که گردشگری مذهبی به ترتیب بر بعد کالبدی، اجتماعی و به یک اندازه بعد اقتصادی و زیست محیطی بیشترین تأثیر را دارد بنابراین برای توسعه گردشگری مذهبی پیشنهادات زیر ارائه می­ گردد: هماهنگی نهادهای محلی و دستگاه های اجرایی، افزایش کمیت و کیفیت امکانات بقاع و روستاها و توجه بیشتر همراه با نظارت مناسب به وضعیت خدمات رسانی.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. ابراهیم زاده، عیسی؛ کاظمی زاد، شمس الله و اسکندری ثانی، محمد (1390). برنامه‌ریزی استراتژیک توسعۀ گردشگری، با تأکید بر گردشگری مذهبی (مطالعۀ موردی: شهر قم)، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، دوره 43، شماره 76: 141-115.
  2. ابراهیمی دهکردی، امین، (1393). نقش عوامل فرهنگی، مذهبی و اکوتوریستی در توسعه گردشگری ابرکوه، فصلنامه فضای گردشگری، دوره 3، شماره 9: 16-1.
  3. اجزاء شکوهی، محمد؛ بوذرجمهری، خدیجه؛ ایستگلدی، مصطفی و مودودی، مهدی (1392). بررسی اثرات گردشگری بر کیفیت زندگی جامعه میزبان نمونه مطالعاتی: شهر بندرترکمن، فصلنامه فضای جغرافیایی، دوره 14، شماره 47: 125-101.
  4. اکبریان رونیزی، سعید رضا؛ خراسانی، محمد امین؛ امام قلی، لقمان (1392). تحلیل تطبیقی نقش گردشگری مذهبی و طبیعت گردی در بهبود کیفیت زندگی ساکنان روستایی مورد: روستاهای امام‌زاده داوود و رندان شهرستان تهران، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره2، شماره 4: 158-145.
  5. حاتمی نژاد، حسین؛ منوچهری میاندوآب، ایوب؛ فرجی ملائی، امین و فرهادی، صامت (1390). تحلیل کیفیت زندگی روستاهای ادغام شده در شهر- مطالعه موردی: شهر میاندوآب، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه ای، دوره 8، شماره 16: 18-1.
  6. حیدری چیانه، رحیم، (1387). مبانی برنامه ریزی صنعت گردشگری، انتشارات سمت، چاپ اول.
  7. خواجه شاهکوهی، علیرضا و مینایی، فهیمه (1393). بررسی تطبیقی کیفیت زندگی در شهرهای گردشگری و غیرگردشگری (مطالعه‌ی موردی: شاندیز و چناران)، مجله برنامه ریزی و توسعه گردشگری، دوره 3، شماره10: 64-49.
  8. دیوسالار، اسدالله؛ نقوی، محمدرضا و پایدار، ابوذر (1391). سنجش کیفیت زندگی روستایی از بعد اجتماعی با بهره گیری و مقایسه از مدل های تشابه به حل ایده آل (TOPSIS) و تکنیک بردار ویژه (TEV) مطالعه موردی: دهستان میانکاله بهشهر، فصلنامه نگرش های نو در جغرافیای انسانی، دوره4، شماره4: 38-21.
  9. رضوانی، علی اصغر (1374). جغرافیا و صنعت توریسم، انتشارات پیام نور.
  10. رضوانی، محمد رضا؛ بدری، سید علی؛ سپهوند، فرخنده و اکبریان رونیزی، سعید رضا (1391). گردشگری خانه های دوم و اثرات آن بر بهبود کیفیت زندگی ساکنان روستایی – مطالعه موردی: بخش رودبار قصران، شهرستان شمیرانات، مطالعات و پژوهش های شهری و منطقه ای، دوره4، شماره 13: 40-23.
  11. سراقی، عیسی؛ ملکی، حسین و ابوالفتحی، داریوش (1387). نقش جاذبه های اکوتوریستی در توسعه گردشگری نهاوند با تاکید بر مدل SWOT، نشریه علوم جغرافیایی، دوره 8، شماره 11: 43-26.
  12. سقایی، مهدی (1388). واسازی متن فضایی گردشگری در روستاهای پیرامون کلان شهرها (مطالعه موردی: کلان‌شهر مشهد)، رساله دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد.
  13. فرجی سبکبار، حسنعلی؛ باغیانی، حمیدرضا و نورانی حمیده (1390). نقش گردشگری جنگ در ارتقای کیفیت زندگی ساکنان شهری مناطق جنگی استان خوزستان با استفاده از مدل تاپسیس، مجله برنامه ریزی فضایی، دوره1، شماره2: 94-83.
  14. فرجی ملائی، امین؛ عظیمی، آزاده و زیاری، کرامت الله(1389). تحلیل ابعاد کیفیت زندگی در نواحی شهری ایران، پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 1، شماره2: 16-1.
  15. قدمی، مصطفی؛ علیقلی زاده فیروزجایی، ناصر؛ رمضان زاده لسبویی، مهدی (1389). بررسی نقش گردشگری در تغییرات کیفیت زندگی مقصد(نمونه مورد مطالعه: دهستان کلارآباد، شهرستان تنکابن)، مجله مطالعات اجتماعی ایران، دوره4، شماره3: 181-152.
  16. گودرزی، سعید (1388). کاربرد آمار در علوم اجتماعی همراه با دستورات SPSS و نحوه تفسیر خروجی‌ها، تهران، انتشارات جامعه شناسان.
  17. محمدپورجابری، مرتضی(1393). تحلیل نقش گردشگری بر کیفیت زندگی شهروندان با تأکید بر شاخص های ذهنی مورد: شهر فشم )شهرستان شمیرانات(، نشریه گردشگری شهری، دورة 1، شمارة 1:  45-35.
  18. محمدی یگانه، بهروز؛ چراغی، مهدی و ولائی، محمد(1392). نقش گردشگری مذهبی در توسعه روستایی، با تاکید بر کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی مطالعه موردی؛ روستای قپچاق شهرستان میاندوآب، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، دوره 13، شماره 30: 25-7.
  19. محمودی، حمیده (1393). بررسی اثر گردشگری مذهبی بر اقتصاد روستایی مطالعه موردی شهرستان مشهد و بینالود، پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه فردوسی مشهد.
  20. محمودی، عادل (1390). تحلیل تطبیقی شاخص های کیفیت زندگی در محلات فرسوده درون شهری- نمونه موردی : محله های خانی آباد و شوش منطقه 12 شهر تهران، پایان نامه دوره کارشناسی ارشد رشته شهرسازی گرایش برنامه ریزی شهری و منطقه­ای، دانشگاه تربیت مدرس.
  21. مرکز آمار ایران(1390). سرشماری عمومی نفوس و مسکن –شهرستان مشهد، تهران، مرکز آمار ایران.
  22. منشی زاده، رحمت الله (1384). اندر مقوله گردشگری، تهران: انتشارات پیام مؤلف: منشی.
  23. نادعلی پور، مریم،(1391). آثار و برکات فرهنگی زیارت بقاع متبرکه، مجموعه‌ی مقالات دومین همایش بین‌المللی گردشگری دینی و توسعه فرهنگ زیارت، سازمان اوقاف و امور خیریه استان گلستان.
  24. Elisabete, F. and Raschi, A., (2013), Trekking out of the crisis: is there a role for rural tourism, working group number: 17, XXV ESRS Congeress, Florence, 29.
  25. Epley, D.R. and Menon, M. (2008). A method of assembling cross-sectional indicators into a community quality of life, Journal of Social Indicators Research, 88(2): 281-296.
  26. Friedel M. and Chewings V. (­2008). Refining regional - development strategies - using a systems approach. Central Australian Tourism Futures Stage 2, Working paper 29. Desert knowledge crc.
  27.  Hsu, C.H. and Huang, S.S. (2016). Reconfiguring Chinese cultural values and their tourism implications, Tourism Management, No. 54: 230-242.
  28. Icom and wffm/fmam, (2007). Declaration of the international council of museums (icom) and the world federation of friends of museums (wffm) for worldwide sustainable cultural tourism. Avaialbe at: http://icom.museum/fileadmin/user upload؛
  29. Lee, C.C. and Chang, C.P. (2008). Tourism development and economic growth: A closer look at panels, Tourism Management, 29(1): 180-192.
  30. Liang, Z. and Hui, T. (2016). Residents’ quality of life and attitudes toward tourism development in China, Tourism Management, No. 57: 56-67.
  31. Liu, Z. (2003). Sustainable tourism development: A critique, Journal of Sustainable Tourism, 11(6): 459-475.
  32. Mbaiwa, J.E. (2011). Changes on traditional livelihood activities and lifestyles caused by tourism development in the Okavango Delta, Botswana, Tourism Management, 32(5):1050-1060.
  33. Nilsson, J., Rana, A.M. and Kabir, Z.N. (2006). Social capital and quality of life in old age results from a cross-sectional study in rural Bangladesh, Journal of Aging and Health, 18(3): 419-434.
  34. UNWTO. (2008). World Tourism Barometer. Volue6. Number2. Madrid: United Nations World Tourism Organization World Tourism Organization Madrid, Spain.
  35. Uysal, M., Sirgy, M.J., Woo, E., and Kim, H. (2015). Quality of life (QOL) and well-being research in tourism, Tourism Management, No. 53: 244-261.
  36. Uysal, M. and Sirgy, M.J. (2016). Tourism impact and stakeholders’ quality of life, Journal of Hospitality & Tourism Research, No.21: 1-27.
برنامه ریزی و توسعه گردشگری
دوره 5، شماره 18
آذر 1395
صفحه 97-118

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار