جاذبه‌های ایران عصر صفوی و کارکرد آن در جذب جهانگردان اروپایی به روایت آدام اولئاریوس؛ ادیب جهانگرد آلمانی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سلمان فارسی کازرون

چکیده

دوره صفویه یکی از مقاطع تاریخی است که در آن شاهد رشد اجتماعی، توسعه فرهنگی و رونق اقتصادی در ایران هستیم. تغییرات بنیادین حوزه دینی، طیف وسیعی از تغییرات از جمله نوسازی ساختارهای اجتماعی، گسترش و تعمیق روابط خارجی و گستره مرزهای جغرافیایی این سرزمین را پدید آورد. افزایش آهنگ مراودات فرنگیان با ایران، جهانگردان زیادی را با اهداف سیاسی و تجاری، از اروپا به این دیار کشانید. آدام اولئاریوس یکی از سیّاحانی است که با نگاه تیزبین خود بنیانهای فرهنگی ایران زمین را توصیف نموده است.
پژوهش حاضر میکوشد به شیوه تحلیلی-توصیفی به بررسی سفرنامه این سیاح پرداخته از خلال تبیین وضعیت اجتماعی ایران عصر صفوی (بهویژه دوره شاه صفی اول) به بررسی عوامل فرهنگی، اجتماعی، دینی و اقلیمی مؤثّر بر رشد و توسعه صنعت گردشگری در ایران آن روزگار بپردازد. هدف کلی مقاله دستیابی به ریشههای تاریخی، دینی و فرهنگی عدم توسعهیافتگی صنعت توریسم در ایران است که در این نوشتار، از زاویهدید اولئاریوس این موضوع را واکاوی کردهایم.

کلیدواژه‌ها


آهنچی، آذر (1386). سفرنامه اولئاریوس و اهمیت آن در شناخت سرزمین و جامعه ایران و اوضاع سیاسی سلطنت شاه‌صفی اول، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره۵۸، شماره۱۸۲، صص: 22-1.
امیری، مهراب (1369). سیری در سفرنامه‌های جهانگردان خارجی راجع به ایران، تهران: انتشارات وحید.
اولئاریوس، آدام (1385). سفرنامه آدام اولئاریوس: ایران عصر صفوی از نگاه یک آلمانی، ترجمه احمد بهپور، تهران:  ابتکار نو.
باربارو، جوزوفا (1349). سفرنامه‌های ونیزیان در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: خوارزمی.
بیرونی، ابوریحان (1386). آثار الباقیه عن القرون الخالیه، ترجمه اکبر داناسرشت،تهران: امیرکبیر.
حاجیان­پور، حمید(1386). سفرنامه‏ها و ادبیات سفرنامه‏ای اروپاییان عصر صفوی: پیترو دلاواله، تاریخ اسلام در آینه پژوهش، سال 4، شماره 3، صص: 52-31.
حیدری، عبادالله (1384). آدام اولئاریوس پیشتاز سفرنامه نویسان آلمانی درباره ایران، نشریه علوم انسانی دانشگاه امام حسین، شماره۵۸، صص: 135-117.
دلاواله، پیترو (1348). سفرنامه پیترو دلاواله:قسمت مربوط به ایران، ترجمه و شرح و حواشی از شعاع‌الدین شفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب،.
دن­گارسیا، دسیلوا فیگوئرا (1363). سفرنامه دن­گارسیا، ترجمه غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو.
رضوانیان، قدسیه (1396). سیاحت و پیوند آن با نگرش نقاد در سیاحتنامه ابراهیم­بیگ، مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، سال6، شماره21، صص: 152-136.
زرین­کوب، عبدالحسین (1383). تاریخ ایران بعد از اسلام، چاپ دهم، تهران: امیرکبیر.
شاردن، ژان (1379). سفرنامه شاردن، ترجمه حسین عریضی، به کوشش مرتضی تیموری، اصفهان: نشر گل­ها.
سواژه، ژان (1366). مدخل تاریخ شرق اسلامی، به اهتمام کلود کاهن، ترجمه نوش‏آفرین انصاری، تهران: نشر دانشگاهی.
شرلی، آنتوان و رابرت، شرلی (1362). سفرنامه برادران شرلی، ترجمه آوانس، به کوشش علی دهباشی، تهران: انتشارات نگاه.
شیبانی، ژان (۱۳۸۱). سفر اروپاییان به ایران، ترجمه سید ضیاءالدین دهشیری، تهران: علمی و فرهنگی.
عبداللهی، علی (1377). بازتاب ادبیات فارسی در زبان آلمانی، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، دی ماه، صص: 25-24.
کلاویخو، روی گنسالس (1384). سفرنامه کلاویخو، ترجمه مسعود رجب‌نیا، چاپ پنجم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کمپفر، انگلبرت (1363). سفرنامه کمپفر، ترجمه کیکاووس جهانداری، چاپ سوم، تهران: خوارزمی.
کنتارینی، آمبروسیو (1349). سفرنامه آمبروسیو کنتارینی، ترجمه قدرت­الله روشنی، تهران: امیرکبیر.
گابریل، آلفونس (1371). عبور از صحاری ایران، ترجمه فرامرز نجد سمیعی، مشهد:  آستان قدس رضوی.
گلشنی، عبدالکریم (۱۳۵۲). گلستان شیخ سعدی از نظر آدام اولئاریوس، مقالاتی درباره زندگی و شعر سعدی، به کوشش منصور رستگار فسایی، شیراز:  دانشگاه پهلوی.
مقامی، امیر و درودگر، میترا (1396).حق بر گردشگری و حقوق گردشگران خارجی از منظر حقوق بین الملل، مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، سال6، شماره22، صص: 170-155.
منتسکیو، شارل­دو (1320) نامه­های ایرانی، تهران: کتابفروشی مروج.
منشی، اسکندر بیگ (1382) تاریخ عالم­آرای عباسی. تحقیق ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
موسوی، جواد؛ مودت، لیدا؛ موسوی، سیده­طاهره؛ و طباطبایی، سیدحسین (1395). تحلیلی بر مردم­نگاری جامعه ایرانی عصرصفوی به روایت سیاحان فرنگی (بررسی موردی: سفرنامه پیترو دلاواله) ، مجله مطالعاتتاریخفرهنگی، سال7، شماره28، صص: 152-123.
یوستی، فردیناند (1314). یک روز از زندگانی داریوش، ترجمه رضازاده شفق، تهران: مطبعه مجلس.ی