برآورد ظرفیت برد گردشگری در مناطق تحت حفاظت (مطالعه موردی:منطقه شکار ممنوع الوند)

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 گروه برنامه ریزی و طراحی محیط دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشجوی دکتری آمایش و ارزیابی سرزمین، پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی

3 استادیار پژوهشکده علوم محیطی، دانشگاه شهید بهشتی

4 عضو هیات علمی/ دانشگاه شهیدبهشتی

چکیده

مناطق تحت حفاظت یکی از مهم ترین مقصدهای گردشگری طبیعی هستند که نیاز به برنامه ریزی و مدیریت، به منظور اطمینان از پایداری خدمات آن ها در بلند مدت می باشد. یکی از راه های کاهش اثرات نامطلوب گردشگری بر محیط های طبیعی، برآورد ظرفیت برد این مناطق است. در این مطالعه به منظور برنامه ریزی و مدیریت مناسب از ظرفیت برد به عنوان ابزاری کمی، جهت رسیدن به این هدف استفاده گردید. ابتدا پهنه های گردشگری در دو سطح گسترده و متمرکز در طبقه 1 و 2 در این منطقه مشخص گردید که مساحت تفرج گسترده طبقه 1و 2 به ترتیب ؛ 700 و 1150 هکتار و تفرج متمرکز طبقه 1 و 2 با مساحت 23 و 177 هکتار حاصل شد. سپس ظرفیت برد در سه سطح فیزیکی، واقعی و موثر در پهنه گردشگری گسترده در دو طبقه 1و 2 محاسبه گردید. میزان ظرفیت برد فیزیکی به ترتیب در طبقه 1 و 2، 3065 و 5042 نفر در سال، ظرفیت برد واقعی، 137 و 225 نفر در سال و حدود 10 درصد از ظرفیت برد واقعی منطقه، 14 و 23 نفر در سال به دلیل شرایط حفاظتی و محدودیت های موجود در منطقه به ظرفیت برد موثر اختصاص یافت.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  1. امیری، محمد جواد؛ ذوقی، محمود؛ سادات، مهدیس؛ کریمی،سپیده  (1394) ارزیابی توان اکوتوریسم در مناطق حفاظت شده، به منظور کمک به توسعهی پایدار روستایی (مطالعه موردی: منطقه حفاظت شده ارسباران - دهستان میشه پاره). پژوهش و برنامه ریزی روستایی، 11 (4): 39-50.
  2. امینیان، سکنه، صادقی، ابراهیم، فرجی، عبدالله، نادریگورقعله، افشین (1391) بررسی فرصت ها و چالش های توسعه پایدار اکوتوریسم ایران. دومین همایش ملی راهکارهای توسعه اقتصادی با محوریت برنامه ریزی منطقه ای. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. ص 9.
  3. ایگلز، پل، استفن مک کول و هینس کریستین (1387) راهنمای برنامه ریزی و مدیریت گردشگری پایدار در مناطق حفاظت شده، تهران؛ سازمان محیط زیست.
  4. ایلدرمی علیرضا، دلال اوغلی علی، قربانی محمد (1395) ارزیابی توان اکولوژیکی و اکوتوریسمی منطقه حفاظت شده لشگر در شهرستان ملایر. فضای جغرافیایی،2(2): 27-50.
  5. پرورش ،حسین ، پرورش، الیاس و پرورش، زینب (1392) ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و مجاز برای اجرای فعالیت های قایقرانی در تالاب بین المللی حرا رود گز اقیانوس شناسی. سال چهارم . شماره 4. صص 85-90.
  6. زاهدی، شمس السادات (1390) مبانی توریسم و اکوتوریسم پایدار با تأکید بر محیط زیست، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
  7. ادره کل هواشناسی استان همدان، 1394. گزارش هواشناسی.
  8. شجاعی، مهرداد و نوری ، نادر (1386) بررسی سیاست های دولت در صنعت گردشگری و ارائه الگوی توسعه پایدار صنعت گردشگری کشور. فصلنامه دانش مدیریت، شماره 78، صص90-63.
  9. شورچه، محمود و رحمت الله، فرهودی (1386) تحلیل ظرفیت برد گردشگری معبد آناهیتا شهر کنگاور. پایان نامه جغرافیا و برنامه ریزی شهری. دانشگاه تهران. گروه جغرافیای انسانی. ص 89.
  10. شیخ، آرمان، جعفری، علی، یارعلی، نبی اله و ستوده، احد (1392) ارزیابی ظرفیت برد گردشگری منطقه حفاظت شده قیصری در استان چهارمحال و بختیاری بوم شناسی کاربردی. 2 (5).63-51 .
  11. صابری، امیر، صالحی کارونیان، علیرضا و صالحی کارونیان، زینب. (1393) توان ها و قابلیت های اکوتوریستی مناطق حفاظت شدۀ محیط زیست در جهت توسعۀ پایدار(مطالعۀ موردی: منطقۀ حفاظت شده جهان نمای گرگان)، فصلنامۀ مطالعات مدیریت گردشگری، شمارۀ .12. 70-86.
  12. ضرغام، حمید (1376) مجموعه مقالات راهکارهایی برای توسعه جهانگردی در جمهوری اسلامی ایران، نخستین همایش جهانگردی جمهوری اسالمی ایران، جلد اول: ص299-404.
  13. ضیایی، محمود و میرزایی، روزبه (1388) چالش های مدیریتی و توسعۀ گردشگری در مناطق تحت حفاظت سواحل جنوبی دریای خزر (مطالعۀ موردی: پناهگاه حیات وحش میانکاله) فصلنامۀ مطالعات مدیریت گردشگری، شمارۀ 10 ، 1-33.
  14. طبیبیان، منوچهر، ستوده، احمد، شایسته، کامران و چلبیانلو، رضا (1386) جستاری بر مفاهیم و روش های برآورد کمی ظرفیت بر دو ارایه یک نمونه کاربردی بر پایه تجزیه برنامه ریزی راهبردی توسعه گردشگری دره عباس آباد- گنجنامه همدان. نشریه هنرهای زیبا . شماره 29. 17-28.
  15. عربی، عادل، رمضانی، رامین. و کاظمینی، فاطمه (1391) گزارش مطالعات مقدماتی منطقه شکار ممنوع الوند جهت ارتقاء سطح به منطقه حفاظت شده.
  16. علیزاده، محمد، اروجی، حسن، مولایی قلیچی،محمد و جعفری، رضا (1390) تعیین ظرفیت تحمل گردشگری در کن سولقان به منظور حفاظت از منابع طبیعی. مجموعه مقالات سومین همایش دانشجویی جغرافیا. تهران. ص220.
  17. فروزنده شهرکی، گوهر و کهرم، اسماعیل (1389) طراحی محیط زیست به منظور مدیریت تفرجگاهی و اکوتوریسم پایدار با استفاده از GIS ، مجموعه مقالات اولین همایش ملّی بررسی تهدیدات و عوامل تخریب تنوع زیستی در منطقۀ زاگرس مرکزی، دانشگاهی صنعتی اصفهان151-156.
  18. قدیمی، مجتبی، ملکیان، منصوره و سفیانیان علیرضا ( 1395) ارزیابی توان منطقه حفاظت شده قر خود برای گردشگری گسترده و متمرکز. جغرافیا و آمایش شهری- منطقه ای. شماره 18. ص 54-68.
  19. قنبری نسب، علی (1388) تحلیل جا پای بوم شناختی گردشگری خانه های دوم در مناطق روستایی. پایان نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی. دانشگاه تهران. گروه جغرافیای انسانی. ص 111.
  20. محرم نژاد، ناصر و آقاخانی، مهسا (1388) .ارزیابی تهدیدها و فرصت های عوامل راهبردی صنعت اکوتوریسم (مطالعۀ موردی: منطقۀ حفاظت شدۀ جاجرود)، فصلنامۀ علوم و تکنولوژی محیط زیست، شمارۀ 3، 237-247.
  21. محرم نژاد، ناصر و دربیکی، مزدک (1386) تدوین مدیریت اکوتوریسم در منطقۀ حفاظت شده جهان نما، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط زیست شماره 3، 71-82.
  22. محلاتی، صلاح الدین (1380) در آمدی بر جهانگردی، چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی .
  23. مخدوم، مجید (1390) شالوده آمایش سرزمین. چاپ دوازدهم. انتشارات دانشگاه تهران.
  24. مخدوم، مجید، درویش صفت ، علی اصغر، جعفر زاده ، هورفر و مخدوم، عبدالرضا. 1380. ارزیابی و برنامه ریزی محیط زیست با سامانه های اطلاعات (GIS). انتشارات دانشگاه تهران. ص 213-232.
  25. نهرلی، داوود و رضایی، سحر (1381) بررسی و معرفی ظرفیت برد تفرجگاهی. مجله محیط شناسی.28 (29)؛ 101-112.
  26. Ceballos-Lascuráin H (1996) Tourism, Ecotourism and Protected Areas: The State of Nature-based Tourism Around the World and Guidelines For Its Development. IUCN Publications, Cambridge.
  27. Dearlove, P.; Molinaro, J., 2004. Assessing a Lake’s Recreational Carrying Capacity. North American Lake 2004 LakeLine. Vol.24, No.2, 22-26 pp. Retrieved from www.nalms.org / lakeline / ll24 Management Society, Summer 02.htm.
  28. Dudley, N. (2008). Guidelines for Applying Protected Area Management Categories, IUCN.
  29. Edgell, D., Del Mastro, A., Maria, S., Ginger, R., Swanson, J., (2008). Tourism Policy and Planning Yesterday, Today and Tomorrow. First Edition, London.
  30. Farrell, T. A. & Marion, J. L. 2002. The Protected Area Visitor Impact Management (PAVIM) Framework: A Simplified Process for Making Management Decisions. Journal of sustainable tourism. Vol. 10. No. 1:PP 31-51.
  31. Flagestad, A., & Hope, C. (2001). Strategic success in winter sport destination: a sustainable value creation perspective. Tourism Management, Vol. 22, PP 450-440.
  32. Ghorbani, A., Raufirad, v,Rafiaani, p and Azadi, H. (2015). Ecotourism sustainable development strategies using SWOT and QSPM model: A case study of Kaji Namakzar Wetland, South Khorasan Province Iran. Tourism Management Perspectives, Vol. 16, pp 297-290.
  33. Glyptis, S., 1991. Countryside recreation. Harlow: Longman/ILAM.
  34. Inglis, G.J.; Hayden, B.J.; Ross, A.H., 2000. An Overview of Factors Affecting the Carrying Capacity of Coastal Embayments for Mussel Culture. NIWA, Christchurch. Client Report CHC00/69: vi+31 p.
  35. IUCN)1991). Carring for the Earth. A strategy for sustainable living.
  36. Jurado, N., Tejada, M., García, A., González, C., Macías, C., Peña, Gutiérrez, F., Fernández, G., Gallego, L., García, M., Gutiérrez, M., Concha, N., de la Rúa, R., Sinoga, R., Becerra, S. 2017. Carrying capacity assessment for tourist destinations. Methodology for the creation of synthetic indicators applied in a coastal area. Tourism Management, 33 (6): 1337-1346.
  37. Laarman, J.G. and P. B. Durst. 1993. Nature tourism as a tool for economic development an conservation of natural resources. In: Lindberg, K., B., Furze, M. Staff and R. Black. (Eds.), Ecotourism and other Services Derived from Forests in the Asia- Pacific Region. Asia- Pacific forestry sector outlook study working paper series. Working Paper No: APFSOS/WP/24.
  38. Lindberg, K. 1991. Policies for Maximizing Nature Tourism’s Ecological and Economic Benefits. World Resources Institute, Washington DC.
  39. Machintosh, R., G., C. R. and Ritchie, R.B. (1995). Tourism Principle, Practice. Philosophies, United States of America: John Wiley & sons, Inc.
  40. Mathieson, A and Wall, G., 1982. Tourism: Economic, physical and social impacts. New York: Longman.
  41. McCool, S.F.; Stankey, G.H.; Clark, R.N., 2007. An assessment of frameworks useful for public land recreation planning. Gen. Tech. Report GTR-705. Pacific Northwest Research Station, Portland, OR. 125 p.
  42. Phillips, A. (2004). The history of the international system of protected areas management categories, Parks. Vol 14, Issue 3.
  43. Possiel, W.J., Saunier, R.E., Meganck, R.A. (1995). In-situ conservation of biodiversity, in: Saunier R., E., Meganck R.A. (Eds.), Conservation of Biodiversity and the New Regional Planning, Organization of American States and the IUCN.
  44. Reghunathan, M., Joseph, S., Warrier, CU., Hameed, AS., Albert, M. 2016. Factors affecting the environmental carrying capacity of a freshwater tropical lake system, Environ Monit Assess, 188(11):615.
  45. Reihanian, A., Noor Zalina, B, Esmail Kahrom, M and Wan Hin, T . (2012). Sustainable tourism development strategy by SWOT analysis: Boujagh National Park Iran, Tourism Management Perspective, Vol. 4, pp 228-223.
  46. Saveriades, A., 2000. Establishing the social tourism carrying capacity for the tourist resorts of the east coast of the Republic of Cyprus.Tourism Management, 21: 147–156.
  47. Sayan, M, S and  Atik, M. 2011. Recreation Carrying Capacity Estimates for Protected Areas: A Study of Termessos National Park. Ekoloji 20, 78, 66-74.
  48. Tselentis, B. S., Prokopiou, D. G., Gyalirakis, E.M., Bouga, D. 2011. Tourism Carrying Capacity Assessment And Environment: The Case Of Crete, WIT Transactions on Ecology and the Environment, 144, 177-189.
  49. Williams, P.W. (1992). A local framework for ecotourism development. Western Wildlands, Vol. 3( 18), pp 19-14.
  50. World Tourism Organization and World - Travel and Tourism Council., 1992. Agenda 21 for the travel and tourism industry: Towards environmentally sustainable development. World Tourism Organization, World Travel and Tourism Council, London, UK.
  51. Ye, w., Xu, X., Wang, H., Yang, z. 2016. Quantitative assessment of resources and environmental carrying capacity in the northwest temperate continental climate ecotope of China, in Environmental Earth Sciences 75(10).
برنامه ریزی و توسعه گردشگری
دوره 8، شماره 30
آذر 1398
صفحه 51-64

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار