تحلیل پراکنش فضایی خدمات زیرساختی عمومی و رفاهی گردشگری در ایران

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی جغرافیا و برنامه ریزی روستایی دانشگاه خوارزمی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور

2 عضو هیأت علمی و دانشیار دانشگاه خوارزمی تهران

3 دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری دانشگاه علامه طباطبایی

4 دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران مدیر کل سابق دفتر مناطق نمونه سازمان میراث فرهنگی

10.22080/jtpd.2021.20372.3420

چکیده

سیاست‌گذاری دولت در حوزه توسعه زیرساخت‌ها و خدمات گردشگری، منجر به اثرگذاری آن بر نظام برنامه‌ریزی فضایی-کالبدی شده و تصمیمات آن منجر به توزیع و شکل‌گیری نظام فضای-کالبدی در زنجیره صنعت گردشگری می‌شود. این پژوهش با هدف سطح بندی استان های کشور از نظر برخورداری از تأسیسات و زیرساخت‌های اصلی گردشگری کشور و توزیع بهینه آنها در نظام فضایی-کالبدی صنعت گردشگری انجام پذیرفته است. این پژوهش از نوع مطالعات اکتشافی بوده که برای برای سطح بندی استان های کشور از مدل FANP و VIKOR استفاده شده است. بر اساس یافته های تحقیق، استان های کشور در 5 گروه بسیار برخوردار تا بسیار کم برخوردار از نظر تعداد و تنوع تأسیسات و زیرساخت های شبکه ارتباطی، سطح‌بندی شدند. نتایج تحقیق نشان می‌دهد دولت به عنوان سیاست‌گذار اصلی توسعه گردشگری در مقوله برنامه‌ریزی فضایی-کالبدی و رویکرد آمایشی صنعت گردشگری در استان‌های کشور، موفق عمل نکرده است و نوعی توسعه نامتوازن آن را موجب شده است به طوری که تمرکز تأسیسات گردشگری در برخی استان‌ها و کمبود آنها در برخی استان‌های دیگر کاملاً مشهود است، لذا نیاز به خدمات مختلف حوزه گردشگری، توزیع انواع تأسیسات و زیرساخت‌ها در استان‌ها برای تحت پوشش قرار دادن همه نوع نیاز گردشگران بسیار مهم و حیاتی می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


 
 
آیین نامه، ایجاد، اصلاح، تکمیل، درجه بندی و نرخ گذاری تأسیسات گردشگری، 1394.
 ابراهیم‌زاده، عیسی، حافظ ‌رضازاده، معصومه، دارائی، مرضیه، 1393، برنامه‌ریزی و مکان‌یابی بهینه تسهیلات و زیرساخت‌های گردشگری شهری با استفاده از GIS موردشناسی: شهر سمنان، فصلنامه­ی جغرافیا و توسعه، دوره­ی 12، شماره­ی 35، تابستان، 33-48.
افراخته، حسن، رهنمایی، محمد‌تقی، طهماسبی، اصغر، ایمنی‌قشلاق، سیاوش، 1395، تحلیل نابرابری‌های فضایی در توسعه منابع گردشگری استان اردبیل، گردشگری و توسعه، دوره­ی 5، شماره­ی 1.
امیرحاجلو الهام، تولایی سیمین، زنگانه احمد، زنگانه ابوالفضل، 1392، ارزیابی و اولویت بندی اثرات گردشگری در سطح ملی با استفاده از تکنیک  Topsis، دوره­ی 3، شماره ی 10، صفحه 15-26.
پاپلی یزدی، محمدحسین، سقایی، مهدی، 1390، گردشگری (ماهیت و مفاهیم)، چاپ ششم، تهران، انتشارات سمت.
تقوایی، مسعود، اکبری، محمود، 1388، مقدمه‌ای بر برنامه‌ریزی و مدیریت گردشگری شهری، پیام علوی، اصفهان.
جمعه‌پور، محمود، 1384، مقدمه ای بر برنامه ریزی توسعه­ی روستایی؛ دیدگاه‌ها و روش‌ها؛ انتشارات سمت، تهران.
رومیانی، احمد، شایان، حمید، سجاسی قیداری، حمداله، رضوانی، محمدرضا؛ 1399، برنامه‌ریزی راهبردی فضایی توسعه­ی پایدار مقاصد گردشگری روستایی با استفاده از مدل استراتژیک SOAR، فصلنامه­ی پژوهش‌های روستایی، بهار، دوره 11، شماره 1.
زبردست، اسفندیار، 1393، کاربرد مدل FANP در شهرسازی، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دوره­ی ۱۹، شماره­ی 2.
سازمان راهداری و حمل و نقل جاده، 1395
سازمان هواپیمایی کشور، 1398
شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، 1398
قانون توسعه­ی صنعت ایرانگردی و جهانگردی، 1370.
قلیچ خانی، بهنام؛ احمدی، علی؛ 1395، اولویت بندی و سطح بندی استراحتگاه های گردشگری بین راهی، فصلنامه ­ی­ مطالعات مدیریت گردشگری، سال یازدهم، شماره 33، صفحات 105-126.
مشکینی، ابوالفضل، بهنام مرشدی، حسن، برغمدی، مجتبی، 1397، تحلیل و سطحبندی فضایی محورهای گردشگری روزانه استان تهران برمبنای خدمات و تسهیلات گردشگری، برنامه ریزی و آمایش فضا، دوره­ی بیست و دوم، شماره 2، تابستان.
معصومی اشکوری، سید حسن، 1387، اصول و مبانی برنامه ریزی منطقه ایی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات پیام.
نوبخت نجات، آزیتا، امیری، محمود؛ 1396، سطح بندی شهرستان های استان همدان بر اساس ظرفیت های گردشگری با استفاده از تکنیک تحلیل عاملی، فصلنامه­ی فضای گردشگری، سال هفتم، شماره­ی  25.
وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، 1397.
 
Chasapopoulos, P., den Butter, F. A. G., & Mihaylov, E. (2014). Demand for tourism in Greece: A panel data analysis using the gravity model. International Journal of Tourism Policy, 5(3), 173–191.
Cravo, P. M. and Bailoa. S. (2012). Spatial Planning and Tourism Development in Portugal, regionální disparity N. 7. pp,76-88.
Cunha, L. (2006). Economia e Política do Turismo. Lisboa: Editorial Verbo.
Enright, M., & Newton, J. (2004). Tourism destination competitiveness: A quantitative approach. Tourism Management, 25, 777–788.
Habibi, F. (2017). The determinants of inbound tourism to Malaysia: A panel data analysis. Current Issues in Tourism, 20(9), 909–930.
Kang, Sanghoon, Kim, Jinwon, Nicholls, Sarah, 2014, National Tourism Policy and Spatial Patterns of Domestic Tourism in South Korea, Journal of Travel Research 1–14.
Kanwal, Shamsa , Pitafi, Abdul Hameed , Ahmad, Mudaser , Abbas Khan, Naseer,   Ali , Syed Muhammad, Surahio, Muhammad Kashan , 2019, Cross‐border analysis of China– Pakistan Economic Corridor development project and local residence quality of life, Journal of public affairs an International Journal, Volume20, Issue2, e2022.
Kanwal, Shamsa, Imran Rasheed, Muhammad, Pitafi, Abdul Hameed, Pitafi, Adnan, Ren, Minglun, 2020,  Road and transport infrastructure development and community support for tourism: The role of perceived benefits, and community satisfaction, Tourism Management 77, 104014.
Khadaroo, J., & Seetanah, B. (2008). The role of transport infrastructure in international tourism development: A gravity model approach. Tourism Management, 29(5), 831–840.
Khadaroo, J., & Seetanah, B., 2007, Transport infrastructure and tourism development. Annals of Tourism Research, 34(4), 1021–1032.
Lim, Christine,  Zhu, Liang,  Koo, Tay T.R., 2019, Urban redevelopment and tourism growth: Relationship between tourism infrastructure and international visitor flows, International Journal of Tourism Research, 21, 2, P.p 187-196
Liviu, Adrian. And Valentian, Cristian. (2008). The tourism in view of regional development in north-east region of Romania. The annals of the Stefan cel mare. University succeava. NO. 8. PP: 36-43
Mamirkulova, Gulnara, Mi, Jianing, Abbas, Jaffar, Mahmood, Shahid, Mubeen, Riaqa, Ziapour, Arash, 2020, New Silk Road infrastructure opportunities in developing tourism environment for residents better quality of life, Global Ecology and Conservation 24 e01194.
Masson, S., & Petiot, R. (2009). Can the high speed rail reinforce tourism attractiveness? The case of the high speed rail between Perpignan (France) and Barcelona (Spain). Technovation, 29(9), 611–617.
Opute, A. P., Irene, B. ., Iwu, C. G., 2020,Tourism Service and Digital Technologies: A Value Creation Perspective, African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, Volume 9(2).
Provotorina,  Valeria,  Kazmina, Lyudmila, Petrenko, Antonina,  Ekinil,  Galina, 2020, Organization and functioning of accommodation facilities as a component of rural tourism infrastructure in the Rostov Region, E3S Web of Conferences 175, 10002 ,
Richardson, R. B. (2010). The contribution of tourism to economic growth and food security. USAID Office of Economic Growth Report.
Risteski, M., Kocevski, J. & Arnaudov, K. (2012). Spatial Planning and Sustainable Tourism as Basis for Developing Competitve Tourist Destinations. Procedia – Social and Behavioral Sciences 44 (2012), 375-386.
Seidahmetov, Marat, Aidarova, Aina, Abishov, Nurzhan, Dosmuratova, Elmira, Kulanova, Dana, 2014,   Problems and Perspectives of Development of Tourism in the Period of Market Economy (Case Republic of Kazakhstan), Procedia - Social and Behavioral Sciences, Volume 143, 14 August 2014, Pages 251-255
Suau-Sanchez, Pere, Voltes-Dorta, Augusto, 2019, Drivers of airport scheduled traffic in European winter tourism areas: Infrastructure, accessibility, competition and catchment area, Journal of Air Transport Management 81 , 101723.
Tschanz, L., Tatoni, T. & Brun, J. (2013). SocioEcological Systems: towards a global approach of biodiversity observation in a Regional natural park of alpine territory, in Bauch, K. (ed.) 5th Symposium for Research in Protected Areas, Conference Proceedings, pp. 765-768.
UNWTO, 2018, Tourism Highlights.
UNWTO, 2019, International Tourism Highlights.
UNWTO, 2020, WORLD TOURISM BAROMETER, Nº18 JANUARY
Wang, Jia, Huang, Xijia, Gong, Zhiqiang, Cao, Kaiying, 2020,  Dynamic assessment of tourism carrying capacity and its impacts on tourism economic growth in urban tourism destinations in China, Journal of Destination Marketing & Management 15 ,100383.
Wen, Julie Jie, Sinha, Corazon, 2009, The Spatial Distribution of Tourism in China: Trends and Impacts, Asia Pacific Journal of Tourism Research, Vol. 14, No. 1, March.
WuBi, Jian, Liu, Yang, Li, Hui, 2020, Daily tourism volume forecasting for tourist attractions, Annals of Tourism Research, Volume 83, 102923.
Zhong L., Dengb J. and Xiangc B. (2008). Tourism development and the tourism area life-cycle model: Acase study of Zhangjiajie National Forest Park, China. Tourism Management journal, 29, pp. 841–856.