تدوین استراتژی‌های بخش گردشگری با رویکرد برنامه‌ریزی مبتنی بر سناریو

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس مسئول منابع انسانی شرکت حمل و نقل ریلی رجا

2 دانشگاه هرمزگان

3 استاد

چکیده

درحال حاضر صنعت گردشگری جزو حوزه‌های مطرح اقتصادی در سطح جهان بوده و با ایجاد بازارکاری پرجنب و جوش، میلیون‌ها نفر را مشغول به کار نموده است. آگاهی از عدم‌اطمینان‌های پیش‌رو و آمادگی برای حالات ممکن در این صنعت، پیشبرد راهبردهای کلان محلی، ملی و فراملی را تسهیل خواهد نمود. این پژوهش آینده‌های صنعت گردشگری استان هرمزگان را بررسی می‌نماید. از تحلیل استیپ و نرم‌افزار انویو برای شناسایی پیش‌ران‌های اصلی و از سناریوویزارد برای تدوین سناریوها استفاده شد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی و باروش آمیخته و بر مبنای آینده‌نگاری است که در سطح اکتشافی انجام می‌شود‌. مطالعات کتابخانهای و مصاحبههای نیمه‌ساختاریافته، ابزار گردآوری دادهها می‌باشد. پیش‌ران‌ها با تحلیل داده‌ها شناسایی و به 15 عامل کلیدی کاهش یافت. از سناریوویزارد برای تحلیل اثرات متقابل عوامل کلیدی بر یکدیگر استفاده شد. نهایتاً از بین 18 سناریوی محتمل 6 سناریو با بالاترین احتمال وقوع مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل وضعیت‌ها نشان‌دهنده سیطره کلی روندهای نسبتاً مطلوب در آینده گردشگری استان بوده و در افق 10 ساله برخی عوامل نمی‌توانند به حد مطلوبیت کامل برسند و برخی با وضعیت رکود نشان‌دهنده نیاز این صنعت به بازبینی مجدد برنامه‌های کلان و استراتژی‌های تدوین‌شده در سطح ملی برای رشد و خروج از بلاتکلیفی است.

کلیدواژه‌ها


الداغی، زهرا، ابراهیمی، عبدالحمید، شجاعی، سامره، و دیده­خانی، حسین (1397). آینده صنعت گردشگری استان گلستان: سناریوها و راهکارهای پیشنهادی. فضای گردشگری، 8 (29)، 150-131.
آباده علویچه، لیلا، و محرابی، جواد (1998). شناسایی و اولویت بندی سناریوهای جذب گردشگر در منطقه عشایر آباده. اولین کنفرانس بین المللی گردشگری بیابان لوت؛ فرصت­های محلی و بین­المللی.
بنیاد توسعه فردا (1384). روش های آینده نگاری تکنولوژی، انتشارات گروه آینده اندیشی
پدرام، عبدالرحیم (1386). آینده‌پژوهی حوزه‌ای نو برای کندوکاو. سایت کشف آینده.
پورشیخعلی، آتوسا، و بهرامی، محسن (1392). تحلیل اثر متقابل در آینده پژوهی. دومین همایش ملی آینده‌پژوهی.
تقوایی، مسعود، و حسینی خواه، حسین (1396). برنامه­ریزی توسعه صنعت گردشگری مبتنی بر روش آینده­پژوهی و سناریونویسی (مطالعه موردی: شهر یاسوج). برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، 6 (23)، 30-8.
حنفی‌زاده، پیام. اعرابی، سید محمد. هاشمی، علی (1390). برنامه‌ریزی استراتژیک با استفاده از برنامه‌ریزی سناریو و سیستم استنتاج فازی. فصلنامه مدرس علوم انسانی، شماره 14، صص 137-170.
رحمتی، مهرداد، و چهارسوقی، سیدکمال (1391). ارائه فرآیندی به منظور ارزیابی استراتژی‌ها با استفاده از برنامه‌ریزی سناریو. اولین همایش ملی آینده‌پژوهی.
زالی، نادر (1388). آینده‌نگاری توسعه منطقه‌ای با رویکرد برنامه‌ریزی سناریو مبنا: نمونه موردی استان آذربایجان شرقی. رساله مقطع دکتری.
زالی، نادر (1390)‌. آینده‌نگاری استراتژی‌ و سیاستگذاری منطقه‌ای با رویکرد سناریونگاری‌. فصلنامه مطالعات استراتژ‌ی، 14(4)، 54-33.
زالی، نادر، و پورسهراب، آناهید (1396). آینده­نگاری توسعه منطقه­ای با رویکرد تلفیقی سناریونویسی و مدل تحلیل SWOT مطالعه موردی: استان گیلان. برنامه­ریزی و آمایش فضا، 21 (3)، 220-189.
سرایی، محمد حسین، و علیزاده شورکی، یحیی (1398). برنامه ریزی پابرجا مبتنی بر سناریونویسی در حوزۀ گردشگری اجتماعی پایدار (مطالعۀ موردی: شهر میبد). جغرافیای اجتماعی شهری، 6 (2)، 17-1.
موسوی، میرنجف، جلالیان، اسحاق، و سادات کهکی، فاطمه (1396). تدوین سناریوهای عوامل مؤثر بر توسعۀ گردشگری استان آذربایجان غربی با استفاده از سناریو ویزارد. گردشگری شهری، 4 (3)، 62-49.
 
Andriotis, K. (2007). A Framework for the Tourism Planning Process. In: Raj, A. (ed.), Sustainability, Profitability and Successful Tourism, Kanishka Publishers, New Delhi.
Barber, M. (2009). Questioning scenarios. Journal of Futures Studies13(3): 139-146.
Basit, T. (2003). Manual or electronic? The role of coding in qualitative data analysis. Educational Research, 45(2): 143- 154.
Bazeley, P. (2007). Qualitative Data Analysis with NVivo. London: Sage Publications Ltd.
Bishop, P., Hines, A., and Collins, T.(2007). The Current State of Scenario Development: An Overview of Techniques. Foresight, 9(1): 5-25.
Chermack, T. J., Lynham, S. A., & Ruona, W. E. (2001). A review of scenario planning literature. Futures Research Quarterly17(2): 7-31.
Choy, J. L. (1991). Tourism Planning: The case for ‘market failure’. Tourism Management12(4): 313-330.
Dubois, G., Ceron, J.P., Peeters, P., & Gössling, S. (2011). The future tourism mobility of the world population: emission growth versus climate policy. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 45(10): 1031-1042.
Fontela, E., & Hingel, A. (1993). Scenarios on economic and social cohesion in Europe. Futures25(2), 139-154.
Future Foundation (2009). nVision Central Scenario UK. London: Future Foundation. URL: http://www.futurefoundation.net/page/view/nVision_UK.
Getz, D. (1989). Special events: Defining the product. Tourism Management, 10(2), 135–137.
Godet, M. (2000). The art of scenarios and strategic planning: tools and pitfalls. Technological forecasting and social change65(1): 3-22.
Goessling, S. and Scott, D. (2012). Scenario planning for sustainable tourism: an introduction. Journal of Sustainable Tourism, 20(6): 773-778.
Grant, R. M.(2003). Strategic Planning In a Turbulent Environment: Evidence from the Oil Majors. Strategic Management Journal, 24: 491-517.
Hall, C. M. (2000). Tourism Planning: Policies, Processes and Relationships. Harlow: Pearson Education Ltd.
Hall, M. (1998). The definition and analysis of hallmark tourist events. GeoJournal, 19(3): 263–268.
Hrebiniak, L., (2006). Obstacles to Effective Strategy Implementation. Organizational Dynamics, Vol. 35: 12-31.
Malaska, P., Malmivirta, M., Meristö, T., & Hansen, S. O. (1984). Scenarios in Europe-who uses them and why?. Long Range Planning17(5): 45-49.
Martelli, A. (2001). Scenario building and scenario planning: state of the art and prospects of evolution. Futures Research Quarterly17(2): 57-74.
Millet, S. M.(2003). The Future of Scenarios: Challenges and Opportunities. Strategy &Leadership. 31(2): 16-24.
Pillkahn, U. (2008). Using trends and scenarios as tools for strategy development. John Wiley & Sons.
Schoemaker, P. J. (1995). Scenario planning: a tool for strategic thinking. Sloan management review36: 25-25.
Schwartz, P. (1996). The art of the long view: paths to strategic insight for yourself and your company. Random House LLC.
Shell International(2003). Scenarios: An Explorer’s Guide. London: Shell.
Van der Heijden, K. (2005). Scenarios: the art of strategic conversation. John Wiley & Sons.
Voros, J. (2008). Integral futures: an approach to futures inquiry. Futures40(2): 190-201.
Whittington, R., and Cailluet, L.(2008). The Crafts of Strategy. In: Long Range Planning, 41: 241-247.
Wilkinson, A. (2009). Scenarios practices: in search of theory. Journal of futures studies13(3): 107-114.
Wolf, N. (2013). A Scenario Analysis of the 2030 German Spa Tourist and Tourism. Victoria University of Wellington.
Wulf, T., Meissner, P., & Stubner, S. (2010). A scenario-based approach to strategic planning–integrating planning and process perspective of strategy. Leipzig Graduate School of Management.
Yeoman, I. (2012). Tourism 2050: Scenarios for New Zealand. Wellington: Victoria University of Wellington.